የባግዳድ ውድቀት (1258)
የባግዳድ ውድቀት (ዓረብኛ: سُقُوْط بَغدَاد) ወይ የባግዳድ ከበባ (ዓረብኛ: حِصَارُ بَغْدَاد) ወይ የሞንጎሊያውያን የባግዳድ ወረራ (ዓረብኛ: الغَزو المَغُولِي لِبَغدَاد) በ፮፻፶፮ኛው ሂጅሪ ዓመተ ምህረት በሁላጉ ካን[1] የሚመራው ሞንጎሊያውያን የአባሲድ ኢምፓየር ዋና ከተማ በሆነችው ባግዳድ መግባታቸውን የሚያመለክት ቃል ነው። የሞንጎሊያ ጦር ባግዳድን ለመውረር እስኪችል ድረስ ለአስራ ሁለት ቀናት ከበባት፣ ከዚያም አጠፋት እና አብዛኞቹን ነዋሪዎቿን አጠፋ።
የባግዳድ ውድቀት | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
በሁላጉ ካን የሚመራው የሞንጎሊያውያን ጦር በባግዳድ ላይ ከበባ | |||||||
| |||||||
ወገኖች | |||||||
የኢልካኒድ ግዛት | አባሲድ ኸሊፋ | ||||||
መሪዎች | |||||||
ሁላጉ ካን አርጉን ካን ባይጆ ካን ቡጋ ቲሙር ሱኒታይ ክትቡቃ ኖያን ኤልጋ ኮክ ዴቪድ ኦሎግ ቀዳማዊ ሄቱም |
አል ሙስታእሲም ቢ-አላህ ሙጃሂድ አል-ዲን አይባክ ሻሃቡዲን ሱለይማን ሻህ ካራሱንጉር | ||||||
አቅም | |||||||
100,000–150,000 40,000+ የሞንጎሊያውያን ፈረሰኞች |
80,000 50,000 የአባሲድ ተዋጊዎች | ||||||
የደረሰው ጉዳት | |||||||
ያልታወቀ ነገር ግን አነስተኛ ነው ተብሎ ይታመናል | 50,000 ወታደሮች 200,000-800,000 ሲቪሎች^ 2,000,000 ሲቪሎች^ |
የሞንጎሊያውያን በባግዳድ ላይ ያደረጉት ወረራ፣ የሥልጣኔና የግንባታ ምልክቶችን ማውደማቸው፣ የሕዝቦቿም ግድያ በሙስሊሞች ላይ ትልቅ ጥፋት፣ በእርግጥም በጊዜው የአደጋ ጥፋት ነበር። የሞንጎሊያውያን በባግዳድ ላይ ያደረጉት ወረራ፣ የሥልጣኔና የሕንፃ ድንጋዮቹን ማውደማቸው፣ በሕዝቦቿ ላይ መግደላቸው በሙስሊሞች ላይ ትልቅ ጥፋት ነበር።ይህም በዘመኑ ከታዩት ታላቅ ጥፋት ነበር። ሞንጎሊያውያን በተለያዩ የሳይንስ፣ፍልስፍና፣ሥነጽሑፍ፣ኢኮኖሚያዊ፣ማህበራዊ እና ሌሎች በርካታ ውድና ውድ ሥራዎችን አቃጥለው በዚያን ጊዜ ከጥንታዊው ዓለም ታላላቅ ቤተ መጻሕፍት አንዱ የሆነውን የጥበብ ቤትን አቃጥለው መጻሕፍቱን ወረወሩ። ወደ ጤግሮስ እና ወደ ኤፍራጥስ ወንዞች. ብዙ ምሁራንን እና የባህል ሰዎችን ገድለዋል፣ሌሎችንም አብረዋቸው ወደ ኢልካናቴ በማጓጓዝ፣ብዙ የከተማ ሃውልቶችን መስጊዶችን፣ቤተመንግስቶችን፣ጓሮ አትክልቶችን፣ትምህርት ቤቶችን እና ሆስፒታሎችን ወድመዋል።
ከጭፍጨፋው የተረፈው በበሽታ እና በአየር ላይ በተከሰቱት በሽታዎች ብዛት የሞቱት ሰዎች ተይዘዋል, አንዳንዶቹም ሞተዋል. በዚህ ምክንያት በርካታ የሙስሊም እና ምዕራባውያን የታሪክ ተመራማሪዎች የባግዳድን ውድቀት የእስልምና ወርቃማ ዘመን ማብቂያ አድርገው ሲቆጥሩት[2] የዘመኑ የታሪክ ተመራማሪዎች ግን የእስልምና ስልጣኔ ውድቀት መጀመሪያ አድርገው ይመለከቱታል ምክንያቱም አንዳንድ የስልጣኔ ስኬቶች መታየታቸውን ቀጥለዋል (ምንም እንኳን ትንሽ ቢሆንም) መጠን)።[3]
በተጨማሪ አንብብ
ለማስተካከልዋቢ ምንጮች
ለማስተካከል- ^ Toynbee, Arnold J., Mankind and mother earth, Oxford university press (1976) p.449
- ^ Justin Marozzi, Baghdad: City of Peace, City of Blood--A History in Thirteen Centuries (2014) ch 4, 5.
- ^ Matthew E. Falagas, Effie A. Zarkadoulia, George Samonis (2006). "Arab science in the golden age (750–1258 C.E.) and today", The FASEB Journal 20, pp. 1581–1586.