ውክፔዲያ

ኢራን እና እምቅ አቅሟ

Joined 26 ማርች 2021

ኢራን በጤና ቱሪዝም መስክ ለማስተካከል

በጤና ቱሪዝም ስትራቴጂክ ምክር ቤት መሠረት ኢራን እ.ኤ.አ. ማርች 2017 በተጠናቀቀው የኢራን ዓመት ውስጥ እጅግ ብዙየሕክምና ቱሪስቶች ነበሯት ፡፡

ይህ ከኢራን 35 ፈቃድ ባላቸው የጤና ቱሪዝም የጉዞ ወኪሎች ላይ የተመሠረተ ነው ፣ አብዛኛዎቹ የህክምና ቱሪስቶች ከኢራቅ ፣ አዘርባጃን ፣ አርሜኒያ እና ባህረ ሰላጤው የመጡ ናቸው ፡፡ ከ 180 በላይ ለሚሆኑ ዜጎች ኢራን  ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ሲደርሱ   ቪዛ የምትሰጥ ሲሆን  ለጤና ባለሙያ ቱሪስቶች ለስፔሻሊስት ቪዛ እንዲያመለክቱ ይጠይቃሉ ፡[1]

ኢራን የጤና እና የህክምና ቱሪዝም ደንበኞች ወደ ኢራን ለመጓዝ ቀላል ለማድረግ በአቅራቢያ ካሉ 13 አገራት ጋር ስምምነቶችን ፈርማለች ፡፡ ሀገራቱ ኢራቅ ፣ አፍጋኒስታን ፣ አዘርባጃን ፣ ቱርክሜኒስታን ፣ ባህሬን እና ኦማን ይገኙበታል ፡፡

 
ኢማም ኾሜይኒ ሆስፒታል


የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር እንዳስታወቀው አንድ የህክምና ቱሪስት በእያንዳንዱ ጉዞ ከ 3 600 እስከ 7 600 ዶላር ያወጣል በስድስተኛው የኢኮኖሚ ልማት ዕቅድ (2017-22) ላይ በመመርኮዝ ኢራን በየአመቱ ከ 500,000 እስከ 600,000 የሕክምና ቱሪስቶች ለመሳብ ታቅዳለች፡፡

በጂኦግራፊያዊ ቅርበት ፣ በተለያዩ የሀገሪቱ ክፍሎች የሚገኙ የሙቅ እና የቀዝቃዛ ማዕድናት ምንጮች እንዲሁም ዝቅተኛ ዋጋ ያላቸው እና ከፍተኛ ጥራት ያላቸው የወሊድ ህክምና ፣ እና ዲያሊስሲስ እንዲሁም የልብ ፣ የመዋቢያ እና የአይን ቀዶ ጥገና በኢራን የጤና ቱሪዝም ውስጥ አዳዲስ ዕድሎችን ፈጥረዋል ፡፡[2]

400 ሆስፒታሎች በሕክምና ቱሪዝም ውስጥ የሚሰሩ ሲሆን ዓለም አቀፍ የሕሙማን ክፍልን ለማቋቋም ፈቃድ የተሰጠው ግን 170 ብቻ ናቸው ፡፡

የጤና ቱሪዝም ስትራቴጂክ ምክር ቤት የጤና እና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሮች ፣ የሜዲካል ካውንስል እና የኢራን የባህል ቅርስ ፣ የእጅ ጥበብ እና ቱሪዝም ድርጅት ተወካዮችን ያካተተ ነው ኢራን የቱሪዝም ዘርፉን ለማጎልበት ሰፊ ዕቅዶችን ጀምራለች ፡፡

የኢራን ብረት ኢንዱስትሪ ለማስተካከል

በአለም የብረት ማህበር ሪፖርት መሠረት በኢራን የሚመረተው ብረት በ 14.4 በመቶ ጨምሯል በዚህ ማህበር ሪፖርት መሠረት የአራንብረት አምራቾች 2, 339 ሚሊዮን ቶን ብረት ያመረቱ ሲሆን በፊት ከነበረው በ2.045 ሚሊዮን ቶን ከፈ ማለቱም ተገልጿል

 
ሞባራኬህ ብረት ኩባንያ ኩባንያ

የአራን የብረት ኢንዱስትሪ እ, ኤ, አ በ2020 መጀመሪያ ሰባት ወራቶች ውስጥ በዘርፉ ከአለም የለቀ ሆኖ ተገኝቷል ምክንያቱም[3]

የአራን የብረት ኢንዱስትሪ እ, ኤ, አ በ2020 መጀመሪያ ሰባት ወራቶች ውስጥ በዘርፉ ከአለም የለቀ ሆኖ ተገኝቷል ምክንያቱም  ከጥር እስከ ሐምሌ ባለዉ ጊዜ ውስጥ 16.335 ሚሊዮን ቶን አምርታለች።

የአለም 64 ከፍተኛ የብረት አምራቾች በተጠቀሰው ጊዜ ውስጥ 1.27 ቢሊዮን ቶን ጥሬ ብሬት ችለዋል ይህም ካለፈው አመት . የሰባት ወራት ምርት ጋር ሲኒፃፀር 5.3 በመቶ ያነሠ ነው።

የኢራን የብረት ምርት በ2019 በ30 በመቶ ሲጨመር በዚህ ዘርፉ ያለውን አማካይ ዕድገት ወደ 3.5 በመቶ ደርሷል[4]

አገሪቱ በ2019  31.9 ሚሊዮን ቶን ብረት ማምረት የቻለች ሲሆን ቁጥር በ2018 24 ሚሊዮን ቶን ነበር እንደ ብረት አምራቾች ሪፖርት ከሆነ ኢራን በ2018 በአለም 10ኛ ዋ  የብረት አምራችነት ደረጃን አግኝታለች።

የኢራን ዓመታዊ የብረት ምርት 30 ሚሊዮን ቶን ሲደርስ ከዚህ ውስጥ15 ሚሊዮን ቶን ወደ ውጭ በመላክ ለሀገሪቱ 7 ቢሊዮን ገቢ ማስገኘት እንደሚቻል ተገልጿል።

ኢራን በአለም ላይ ኳሉ የብረት አምራቶች መካከል 10 ኛ  ደረጃ ላይ ብትገኝም ይበልጥ ገበያውን ለመሳብ ጠንካራ ተሳትፎ  አያረገች ትገኛለች።

የአራን ኢንዱስትሪ ማዕድንና ንግድ ሚኒስትር በለቀቀው መረጃ መሠረት በአመት የአምስት በመቶ ጭማሪ ለማስገንዘብ በአገሪቱ 10 ዋና ዋና አምራቾች ከ20.226 ሚሊዮን ቶን በላይ የብረት ማዕድን ተመርቷል።

ኢራን በቀጣይ አመታት የብረት መርቶችን በሚሊዮን ቶኖች ለማሳደግ የተለያዩ ግዙፍ ፕሮጀክቶችን ቀርፃለች[5]

በኢራን ቀን አቆጣጠር በ1404 (2025-2026 እ. ኤ.አ.) እቅዷ በአመት 55 ሚሊዮን ቶን ብረት ለማምረት ያቀደች ሲሆን ይህንን ግብ ለማሳካት 160 ሚሊዮን ቶን ማምረት ያስፈልጋታል የአራን የማዕድንና የኢንዱስትሪዎች ልማት ድርጅት ይፋ ባደረገው መረጃ መሠረት ባለፈው አመት64.224 ሚሊዮን የብረት ማዕድን ማውጣት ችላለች።

ማዕድን ለማስተካከል

ኢራን   በዓለም ላይ ካሉ 15 የማዕድን ሀብታም ከሆኑት  ዋና ዋና አገሮች መካከል ከተመደቡ የማዕድን አምራቾች መካከል አንዷ ናት

 
የኢራን ኢንዱስትሪ እና የማዕድን ማውጫ ካርታ

በኢራን ከሚገኙ ማዕድናት መካከል ወርቅ የብረት የድንጋይ ከሰል እና የተለያዩ የከበሩ ማዕድናት ሲገኙ በሀገሪቱ ከሚገኙ የማዕድን ማውጫዎች ውስጥ ትልቁ በኸሮሳን ይገኛል


እንደሚታወቀው ኢራን በአለም ላይ ከትላልቅ ፔትሮሊያም ላኪዎች አንዷ ናት  የነዳጅ ዘይትና የተፈጥሮ ጋዝ የኢራንን ኢኮኖሚ በበላይነት የሚሸፈኑ ሲሆን እነዚህን ወደ ውጪ መላክ ለሀገሪቱ ትልቁ የገቢ ምንጭ ሲሆን የሀገሪቱን 80 በመቶ በላይ የውጭ ምንዛሪ ያስገኛል[6]

ፔትሮሊያ ምን ወደ ሌሎቹ ሀገሮች መላክ የኢራን ኢንዱስትሪ ልማት ቁልፍ ትኩረት ነው ባለፉት አስር አመታት ኢራን በማዕድንና በማዕድን ኢንዱስትሪ ዘርፍች ላይ ከፍተኛ ኢንቨስት በማድረግ በጥሬ እቃዎች ይልቅ ፕሮሰስ የሆኑ ማዕድናትን ወደ ውጭ በመላክ ላይ ትኩረት አድርጋለች

ከዚህ ውስጥ አመታዊ የብረት ምርትን ወደ 5 5 ሚሊዮን ቶን መዳብን ወደ 800 000 ቶን አልሙኒየምን ወደ 1.5 ሚሊዮን ቶን 2ዐዐ ሚሊዮን ቶን የተለያዩ ማዕድናት ዚንክን ወደ 300000 ቶን እና ወርቅን 5000 ኪሎግራም ማሳደግ ይገኝበታል[7]

ከ11 4 ዐዐዐ በላይ ሰራተኞች በቀጥታ በማዕድን ማዉጫዎች ውስጥ የሚሰሩ ሲሆን ከ 60000 በላይ የሚሆኑ ሠራተኞች ደግሞ ከዚህ ጋር ተያያዥ በሆኑ የማኑፋክቸሪንግ ተቋማት ውስጥ በስራ ላይ ይገኛሉ

የማዕድን ዘርፉን ለማሳደግ መንግስት ከ20 ቢሊዮን ዶላር የውጭ ኢንቨስትመንት ጨምሮ ከ40 ቢሊዮን ዶላር ኢንቨስት ለማድረግ አቅዷል ይህም በመጪው አመታት ከ2 በመቶ በላይ የሀገር ውስጥ ምርትን ለማሳደግ ያለመ ነው

በአለም ጂኦሎጂካል ጥናት መሠረት ኢራን በዓለም ላይ ትልቁን የዚንክ, የመዳብ, የብረት, እርሳስ, ክሮማት ወርቅ እና የተለያዩ የከበሩ ማእድናት ከፍተኛ ክምችት የሚገኝባት ሀገር ናት።[8]

እንደ ኢራን ማዕከላዊ ባንክ ሪፖርት በኢራን የወርቅ ክምችት(ከመሬት በታች) 320 ሜትሪክ ቶን ነው እንደ ባንኩ ገለጸ በቅርብ አመታት ውስጥ ቁጥሩን ከአምስት  ቶን ወደ 25 ቶን ከፈለማድረግ ታስቧል በኢራን በወርቅ ማዕድን የበለፁ ጉ ክልሎች መካከል የሚከተሉት ናቸው

መዩዱክ በሻር-ኢ ባባክ (ከርማን አውራጃ)

ኸራህ በፒራሻህር (ምዕራብ አዘርባጃን አውራጃ)

ናቢጃን በካሊባር ፣ (ምስራቅ አዘርባጃን ግዛት)

በቫርዛካን ካውንቲ ውስጥ አንዳሪያን ግዛት አሊህ በጆልፋ (ምስራቅ አዘርባጃን አውራጃ)

ሎግህ (የዛንጃን ግዛት)

ቃልካላህ (የኩርዲስታን አውራጃ)

ሳምዕራብ ቄዝ

ምዕራብ ፒራሻሀር

ምስራቅ መህራባድ ይገኙበታል

ኢራን በ ናኖ ቴክኖሎጂ ለማስተካከል

 
ኢራን  ከ ናኖቴክ ጋር በተያያዙ መጣጥፎች ብዛት በዓለም ዙሪያ ሰባተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች

ኢራን በ 2020 11,546 ሳይንሳዊ መጣጥፎችን በማሳተም በናኖ ቴክኖሎጂ መስክ በአራተኛ ደረጃ ላይ የምትገኝ ሀገር ናት፡፡ እንደ ስታት ናኖ ግምገማ መሠረት አገሪቱ በዓለም ላይ ካሉት አጠቃላይ ናኖቴክኖሎጂ መጣጥፎች የ 6 በመቶ ድርሻ ነበራት 227 በኢራን ያሉ ኩባንያዎች በሳይንስ ድር ዳታ ቤዝ ተመዝግበው ይገኛሉ፡፡


እነዚህ ኩባንያዎች በተለይም በዋናነት በግንባታ ፣ በጨርቃ ጨርቅ ፣ በሕክምና ፣ በቤት ውስጥ መገልገያ መሣሪያዎች ፣ በአውቶሞቲቭ እና በምግብ መስኮች 419 ምርቶችን አምርተዋል፡፡[9]

በመረጃው መሠረት 31 የኢራን ዩኒቨርሲቲዎች እና የምርምር ማዕከሎች ባለፈው ዓመት ከ 50 በላይ ናኖ-ቴክኖሎጂ ዙሪያመጣጥፎችን አሳትመዋል ፡፡ ባለፉት አመታት ቻይና ከ78, ዐዐዐ በላይ ናኖቴክኖሎጂ መጣጥፎች በማሳተም በመጀመርያው ደረጃ ላይ ስትቀመጥ ህንድ 9 በመቶ ፣ ኢራን ከ 6 በመቶ ፣ ደቡብ ኮሪያ እና ጀርመን ደግሞ 5 በመቶ ያህሉን ይሸፍናሉ ኢራን በዓለም ዙሪያ ለሦስተኛው ተከታታይ ዓመት ከ 100 በጣም ንቁ ከሆኑ የሳይንስ እና ቴክኖሎጂፍጣሪዎች መካከል 43 ኛ ደረጃን እንደያዘች እ.ኤ.አ. የ 2020 ሪፖርት አመላክቷል ፡፡


ለመጀመሪያዎቹ ሶስት ተከታታይ ዓመታት ኢራን በእስልምና ሀገሮች ውስጥ ባሉ መጣጥፎች ብዛት እና ጥራት አንደኛ ሆና ተመዝግባለች አገሪቱ ከ 2019 ጋር ሲወዳደር የሶስት ደረጃ መሻሻል አሳይታለች ፡፡[10]

ኢራን በፊንቴክ ፣ በአይ.ቲ. ፣ በሴል ፣ በአቪዬሽን ዘርፍ የመሪነቱን ሚና እየተጫወተች ሲሆን በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ተወዳዳሪ ሆናለች ፡፡

ግብርና በኢራን ለማስተካከል

ከጠቅላላው የኢራን ስፋት አንድ ሦስተኛ የሚሆነው ለእርሻ መሬት ተስማሚ ነው ፣  ወደ 92 ከመቶ የሚሆኑት የግብርና ምርቶች በውሃ ላይ ጥገኛ ናቸው የአገሪቱ ምዕራባዊ እና ሰሜን ምዕራብ ክፍሎች በጣም ለም አፈር አላቸው ፡፡ የኢራን የምግብ ዋስትና መረጃ ጠቋሚ ወደ 96 በመቶ ገደማ ነው [11]

በአገሪቱ የተለያዩ አካባቢዎች ያለው   የአየር ንብረት (ስንዴ ፣ ገብስ ፣ ሩዝና በቆሎ (በቆሎ)) ፣ ፍራፍሬዎች (ቀናት ፣ በለስ) ጨምሮ የተለያዩ ሰብሎችን ለማልማት ምቹ ነው

ሮማን ፣ ሐብሐብ እና ወይኖች) ፣ አትክልቶች ፣ ጥጥ ፣ ስኳር ባቄላዎች ፣ ሸንኮራ አገዳ እናፖስታሽዮ (እ.ኤ.አ. በ 2005 ከዓለም 40% ምርትን በማግኘት በዓለም ትልቁ አምራች ናት)   

 
በሰሜን ኢራን ባንድፔይ ውስጥ የሩዝ መስክ

ለውዝ ፣ የወይራ ፍሬዎች ፣ ቅመሞች ለምሳሌ ሳፍሮን (በዓለም ትልቁ ምርት ከዓለም አጠቃላይ ምርት 81%) ፣ ዘቢብ (በዓለም ሦስተኛ ትልቁ አምራች እና ሁለተኛ ትልቁ ላኪ  ፣ ሻይ ፣ ትምባሆ ፣ በርቤሪስ (በዓለም ትልቁ አምራች  እና የመድኃኒት ዕፅዋት ፡፡ [12]

በኢራን ውስጥ ከ 2000 በላይ የእፅዋት ዝርያዎች ይበቅላሉ; ከመድኃኒት ኢንዱስትሪዎች ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውሉት ከእነዚህ ውስጥ 100 ዎቹ ብቻ ናቸው ፡፡ የኢራን ተፈጥሮአዊ ዕፅዋት የሸፈነው መሬት ከአውሮፓ አራት እጥፍ ይበልጣል ፡፡

ስንዴ ፣ ሩዝና ገብስ የአገሪቱ ዋና ሰብሎች ናቸው ፡፡ የኢራን የእህል ዘርፍ በከፍተኛ ሁኔታ ቁጥጥር የተደረገበት ነው ፡፡ አምራቾች እንደ ማዳበሪያ እና ፀረ-ተባዮች ላሉት የግብዓት ወጪዎች ድጎማ ተደራሽነትን እንዲሁም ለሰብሎቻቸው የተረጋገጠ ድጋፍ  ያገኛሉ[13] ፡፡

የከብት እርባታ

ከሀገሪቱ ከብቶች መካከል በጎች እጅግ የበዙ ሲሆኑ ፍየሎች ፣ ከብቶች ፣ አህዮች ፣ ፈረሶች ፣ የውሃ ጎሽ እና በቅሎዎች ይከተላሉ ፡፡

የ እንቁላል እና  ዶሮ እርባታ በብዛት ይገኛል ፡፡ የምርት መሠረተ ልማት በፍጥነት ካግደገበት አካባቢ አንዱ የዶሮ እርባታ ዘርፍ ነው ፡፡ አጠቃላይ የአቅርቦት ሰንሰለት ሂደት በአገር ውስጥ እንዲከናወን የኢንዱስትሪው ገጽታ አሁን በአስደናቂ ሁኔታ ተለውጧል [14]

ባለፉት ሦስት ዓመታት የእንስሳት ምርት በ 2007 ከነበረበት 10.6 ሚሊዮን ቶን ፣ በ 2006 9.9 ሚሊዮን ቶን ወደ 11.3 ሚሊዮን ቶን ለመድረስ ችሏል ፡፡

የስጋ ማቀነባበሪያ አቅም በ 400,000 ቶን እና በ 140 የማምረቻ ክፍሎች (2009) ነው ፡፡ [23] በ 2008 የነፍስ ወከፍ የሥጋ ፍጆታ 26 ኪ.ግ ነበር ፡፡  ኢራን እ.ኤ.አ. በ 2010 950,000 ቶን ቀይ ሥጋ እና 1,600,000 ቶን ዶሮ አምርታለች ፡፡

ለግብርና የትኩረት መስኮች

- ለግብርና እና ለግብርና-ኢንዱስትሪ ፕሮጀክቶች ኢንቬስትሜንት ፋይናንስ እና ብድሮች ፡፡

- ብሄራዊ የምግብ ፍላጎቶችን በማሟላት ራስን መቻልን ማረጋገጥ

- በምግብ ማቀነባበሪያ ፣ በማሸጊያ እና በመስኖ ልማት ዘርፎች ለግብርና-ኢንዱስትሪ ፕሮጄክቶች በጀት ማቅረብ

- የመንግስት ብድሮች ምደባ እና ለግብርና-ኢንዱስትሪ ፕሮጀክቶች ፋይናንስ ምደባ ፡፡

የኢራን አውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪ ለማስተካከል

ዘ ኢኮኖሚስት ባወጣው ዘገባ ኢራን እ.ኤ.አ. በ 2008 23 ቢሊዮን ዶላር የኢንዱስትሪ ምርቶችን በማምረት 39 ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች፡፡

እ.ኤ.አ. ከ 2008 እስከ 2009 ኢራን በየአመቱ የኢንዱስትሪ ምርት ዕድገት ምጣኔ ከ 69 ኛ ደረጃ ወደ 28 ኛ ደረጃ ከፍ ለማለት ችሏል ፡፡


የኢራን ኮንትራክተሮች በተለያዩ ግድቦች ፣ ድልድዮች ፣ መንገዶች ፣ ሕንፃዎች ፣ የባቡር ሀዲዶች ፣ የኃይል ማመንጫ እና በጋዝ ፣ በነዳጅ እና በፔትሮኬሚካል ኢንዱስትሪዎች የተለያዩ የግንባታ ዘርፎች በርካታ የውጭ ጨረታ ውል አሸንፈዋል እ.ኤ.አ. ከ 2011 ጀምሮ ወደ 66 የሚሆኑ የኢራን ኢንዱስትሪ ኩባንያዎች በ 27 ሀገሮች ውስጥ ፕሮጀክቶችን እያከናወኑ ነው፡፡[15]


ኢራን እ.ኤ.አ. ከ 2001 እስከ 2011 ባለው ጊዜ ውስጥ ከ 20 ቢሊዮን ዶላር በላይ ዋጋ ያላቸውን የቴክኒክና ኢንጂነሪንግ አገልግሎቶች ወደ ውጭ ልካለች ፡፡

የአገር ውስጥ ጥሬ ዕቃዎች ፣ የበለፀጉ የማዕድን ክምችት ፣ ልምድ ያላቸው የሰው ኃይል አቅርቦት በአጠቃላይ ዓለም አቀፍ ጨረታዎችን በማሸነፍ ረገድ ወሳኝ ሚና ተጫውተዋል ፡፡


ትናንሽ ኢንዱስትሪዎች ከኢራን ኢንዱስትሪዎች ውስጥ 92 ከመቶ ፣ ከአገሪቱ 45 በመቶ የኢንዱስትሪ ቅጥር እና ከአገሪቱ ምርት 17 በመቶውን ይይዛሉ ፡፡


የኢራን አውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪ ከነዳጅ እና ጋዝ ኢንዱስትሪ ቀጥሎ ሦስተኛው እጅግ ንቁ ኢንዱስትሪ ሲሆን የኢራን አጠቃላይ ምርት 10% እና 4% የሠራተኛ ኃይል (700,000 ሰው) ይሸፈናል፡፡[16]

ከ 2000 ዎቹ መጀመሪያ አንስቶ በኢራን ውስጥ የመኪና ምርት በከፍተኛ ደረጃ አድጓል በአሁኑ ጊዜ ኢራን በዓለም ላይ 20 ኛ ትልቁና በእስያ ትልቁ ከሚባሉት አንዷ ስትሆን ዓመታዊ ከ 1.6 ሚሊዮን በላይ ምርት አምርታለች እ.ኤ.አ. በ 2009 ኢራን ከቻይና ፣ ታይዋን ፣ ሮማኒያ እና ህንድ በመቀጠልበመኪና ልማት እድገት አምስተኛ ደረጃ ላይ ተመድባ ነበር፡፡[17]

 
የኢራን ኮድሮ የ2019 ምርት


እ.ኤ.አ. ከ 2001 ጀምሮ በኢራን ውስጥ 13 የመንግስትና በግል የተያዙ አውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪ  ነበሩ ፣ ከእነዚህ ውስጥ ሁለቱ - ኢራን ኾድሮ እና ሳይፓ ከጠቅላላው የሀገር ውስጥ ምርት 94% ድርሻ ነበራቸው ፡፡

በአገሪቱ ውስጥ በጣም የተስፋፋውን የመኪና  ምርት ያመረተው ኢራን ኾድሮ - እ.ኤ.አ. በ 2005 በሳማንድ የተተካው ፒካን - እ.ኤ.አ. በ 2001 ከገበያ 61% ጋር ትልቁ ሲሆን ሲፓ ደግሞ ከኢራን አጠቃላይ ምርት ውስጥ የ 33% ድርሻ አበርክቷል[18] ፡፡

በዚያው ዓመት ኢራን ኾድሮ በእስያ ካሉ ትላልቅ የመኪና አምራቾች አንዱ ነው በተጨማሪም በ 4 አህጉራት ውስጥ ከውጭ አጋሮች ጋር የጋራ-ኩባንያዎችን አቋቁሟል፡፡


የኢራን አምራቾች በአሁኑ ወቅት የተለያዩ መኪናዎችን ፣ 4WD፣ የጭነት መኪናዎችን ፣ አውቶቡሶችን ፣ ሚኒባሶችን እና ፒካፕ መኪናዎችን ጨምሮ ስድስት የተለያዩ ተሽከርካሪዎችን ያመርታሉ ፡፡ ዘርፉ በቀጥታ ወደ 500,000 የሚጠጉ ሰራተኞችን (በግምት ከሰራተኛው 2.3%) እና በተዛማጅ ኢንዱስትሪዎች ውስጥ ብዙዎችን በስራ መስክ አስትፏል ፡፡[19]

 
የጭነት መኪና በኢራን የተሰሩ አዲስመኪናዎች  በማጓጓዝ ላይ


እ.ኤ.አ በ 2008 IDRO እንደዘገበው SAIPA 54 ከመቶ እና ኢራን ኾድሮደግሞ 46 በመቶ የሚሆነውን ድርሻ ይይዛሉ ፡፡


ሌሎቹ የመኪና አምራቾች እንደ አዚኢተችስ ፣ [24] ባህማን ግሩፕ ፣ ራክሽ ኮድሮ ፣ ኬርማን ሞተርስ ፣ ኪሽ ኾድሮ ፣ ራንኢራን ፣ ትራኮርቶርሳዚ ፣ ሻሃብ ኾድሮ እና ሌሎችም በአንድ ላይ  6% ይሸፈናሉ[20]


በ 2008 ከተመረቱት መኪናዎች መካከል ስድሳ በመቶው የተፈጥሮ ጋዝን እንደ ነዳጅ ይጠቀማሉ  ፣ ቀሪው 40 በመቶ ደግሞ በመደበኛ ቤንዚን  ይሠራሉ [21] ፡፡

ቱሪዝም በኢራን ለማስተካከል

በኢራን ውስጥ ቱሪዝም በአልበርዝ እና በዛግሮስ ተራሮች ላይ በእግር ጉዞ እና በበረዶ መንሸራተት ጨምሮ እስከ ፐርሺያ ባሕረ ሰላጤ እና በካስፒያን ባሕር እስከ የባህር ዳርቻ  ድረስ የተለያዩ እንቅስቃሴዎችን ይደረጋሉ ፡፡ የኢራን መንግስት ቱሪስቶች በሀገሪቱ ወደ ተለያዩ መዳረሻዎች ለመሳብ የተቀናጀ ጥረት ያደረጉ ሲሆን ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ጎብኝዎቹም ጨምረዋል ፡፡

 
የጎለስታን ቤተመንግስት ፣ ቴህራን ፣ ኢራን

በይፋዊ አኃዛዊ መረጃዎች መሠረት በ 2004 ወደ 1,659,000 ያህል የውጭ ጎብኝዎች ኢራንን ጎብኝተዋል[22]

አብዛኛው ከመካከለኛው እስያ  አገሮች ,ከሰሜን አሜሪካ እና ከአውሮፓ ህብረት የመጡ ሲሆን ከጀርመን ፣ ጣሊያን ፣ ቡልጋሪያ ፣ ፈረንሳይ እና ቤልጂየም ይገኙበታል ፡፡

እ.ኤ.አ. ከ 2004 ጀምሮ እስከ 2008 አጋማሽ ድረስ የውጭ  ጎብኝዎች   ቁጥር እስከ 2.5 ሚሊዮን ከፍ ሲል አገሪቱ የ 100 ፐርሰንት የውጭ ጎብኝዎች  ዕድገት አስመዝግባለች ፡፡

በተለይም ወደ ኢራን የሚጓዙት የጀርመን ቱሪስቶች ቁጥር እጅግ ጨምሯል[23]፡፡

የዓለም የጉዞ እና ቱሪዝም ካውንስል እንደሚለው ቢዝነስ እና የግል ቱሪዝም በ 2007  በ 11.3% እና በ 4.6% አድጓል  ፡፡

ዓለም አቀፍ ጎብኝዎች ቁጥር ያለማቋረጥ እየጨመረ ሲሆን የነፍስ ወከፍ ወጭ በአማካኝ ለጉብኝት 1,850 ዶላር በላይ ደርሷል ፡፡

ኢራን ውስብስብ ያልሆነ እና ጊዜ  የማይወስድ የቪዛ አሰጣጥን እየተገበረች ትገኛለች ለ 68 ሀገራት ዜጎች

 
ኢማም ረዛ መቅደስ

በአየር ማረፊያ  ቪዛ ስትሰጥ፡፡   ቀሪዎቹ  ቪዛዎች ደህንነታቸው በተጠበቀ መልኩ በኤሌክትሮኒክ መንገድ

እና ከኢራን ቆንስላዎች  ማግኘት ይቻላል፡፡

ኢራን ከኢራቅ ፣ ቱርክ ፣ አፍጋኒስታን ፣ ፓኪስታን ፣ ቱርክሜኒስታን ፣ አርሜኒያ እና አዘርባጃን ጋር የሚያገናኝ የመንገድ ድንበር ማቋረጫዎች አሏት ፡፡

እንዲሁም ከቱርክ እና ከቱርክሜኒስታን የሚመጡ የባቡር መስመሮች ኢራን ለመግባት ሊያገለግሉ ይችላሉ [24]፡፡

ወደ 70% የሚሆኑት  ጎብኝዎች  በ 2002 ወደ መሬት የገቡ ሲሆን በአየር መንገዱ ወደ 29% እና በባህር ከ 1% ያነሱ ናቸው ፡፡

 
Golestan Palace, Tehran, Iran

የኢራን የባህል ቅርስ ፣ ቱሪዝምና የእጅ ሥራዎች ድርጅት በኢራን ውስጥ የቱሪዝም ተቋማትን ለማቋቋም ፣ ለማልማትና ሥራውን ለማከናወን ፣ የቱሪዝም ተቋማትን ለመጠገን ወይም ለማስፋፋት ቀጥተኛ ኢንቬስት በማድረግ ወይም ለግሉ ዘርፍ ብድር በመስጠት ወይም ከግል ዘርፉ ጋር ሽርክና የመፍጠር ፈቃዶችን መስጠት እና የሆቴሎች እና ምግብ ቤቶች እና የጉዞ ወኪሎች ማቋቋሚያ እና አስተዳደር እንዲሁም የእነዚህ ክፍሎች ብቃትና ደረጃኃላፊነት ወስዶእየሰራ ይገኛል፡፡[25]

በኢራን ውስጥ በቱሪዝም ዘርፍ የበለጠ እንዲስፋፋ የታሰበበት አካባቢ የኢኮ ቱሪዝም ፣ የባሕር ዳርቻዎች ፣ የታሪክ ቅርሶች  ፣ የዕደ ጥበብ ከተማዎች እና የጤና ቱሪዝም (ለምሳሌ የውሃ ሕክምና) ናቸው ፡፡ በየአመቱ በርካታ ሰዎች ህክምና ለማግኘት ወደ ኢራን ይመጣሉ፡፡

እንደ እውነቱ ከሆነ ኢራን የአገሪቱን ልዩ ጂኦግራፊያዊ አቀማመጥን በሚያካትቱ በርካታ ምክንያቶች የተነሳ በሕክምና ቱሪዝም መስክ  ፣ እንዲሁም በሕክምናአገልግሎቶች ምርምር እና በቴክኖሎጂ እድገት በእስላማዊው ዓለም ውስጥ ግንባር ቀደም ሀገር ልትሆን ችላለች[26] ፡፡  

በዓለም ቱሪዝም ድርጅት መሠረት ባለፉት አስርት ዓመታት ውስጥ የ 5% ጭማሪ ያለው የጤና አጠባበቅ ስርዓት ፈጣን እድገት ወደፊት ኢራን በሕክምና ቱሪስቶች በጣም ከሚጎበኙ ሀገሮች አንዷ እንደምትሆን ያመለክታል

 
የዲዚን ሆቴል እይታ


ባለሥልጣኖቹ ኢራን ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ከቱሪዝም በዓመት ወደ 1 ቢሊዮን ዶላር ያህል ታገኝ አንደምታገኝ ሲገልፁ ወደ 1.8% የሚጠጋ ብሔራዊ ሥራ በቱሪዝም ዘርፍ ይፈጥራል ፡፡

የኢራን የ 20አመት እቅድ ሰነድ በአገሪቱ የቱሪዝም ዘርፍ ከ 32 ቢሊዮን ዶላር በላይ ኢንቨስት የሚያደርግ ሲሆን እ.ኤ.አ. በ 2025 20 ሚሊዮን ቱሪስቶች ላይ ያነጣጠረ ነው ፡፡[27]

በዚህ ዘርፍ የአገር ውስጥና የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንትን ለማበረታታት ቀደም ሲል ለቱሪዝም ኢንተርፕራይዞች የተሰጠው የ 50 በመቶ ግብር ነፃ አምስት ኮከብ ሆቴሎችን እንዲያካትት ተደርጓል ፡፡[28]

እ.ኤ.አ. ከ 2016 ጀምሮ በኢራን ውስጥ ኢንቬስት ያደረጉ ዓለም አቀፍ የሆቴል ኦፕሬተሮች ሮታና (አቡዳቢ) ፣ አኮር (ፈረንሳይ) ፣ ሜሊያ (እስፔን) እና እስቲገንበርገር (ጀርመን) እና ሌሎችም ናቸው ፡፡

የኪሽ ደሴት ብቻ እ.ኤ.አ. በ 2012 እስከ 1 ሚሊዮን ያህል ጎብኝዎችን የሳበ ሲሆን ወደ ኢራን የተለያዩ የውጭ ሀገር ጎብኝዎች እና የሀይማኖት ተጓዦች በሀገሪቱ የሚገኙትን የሺአ ሙስሊም ቅዱስ ስፍራዎችን ይጎበኛሉ ፡፡

ዋና ዋና ስፍራዎችም በማሻድ የሚገኘው የኢማም ሬዛ መቅደስ እና በቁም የሚገኘው የፈቲማህ አል ማህሱሜህ መቅደስ ይገኝበታል በየአመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ከኢራን እና ከሌሎች የሺአ ሀገሮች የመጡ ምዕመናን እነዚህን የተቀደሱ ስፍራዎች ይጎበኛሉ በየአመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ከኢራን እና ከሌሎች የሺአ ሀገሮች የመጡ ምዕመናን እነዚህን የተቀደሱ ስፍራዎች ይጎበኛሉ[29]፡፡

በጥቅምት ወር 2018 የኢራን የባህል ቅርስ ፣ የእጅ ጥበብ እና ቱሪዝም ድርጅት (ICHTO)  ሀላፊ አሊ አስጋራር ሞኦሳን እንደገለጹት በኢራን በአመቱ የመጀመሪያ ስድስት ወራት (እ.ኤ.አ. ማርች 21 ጀምሮ) ኢራንን የጎበኙ ቱሪስቶች ቁጥር ከ 2017 ተመሳሳይ ወቅት ጋር ሲነፃፀር በ 51 በመቶ አድጓል ፡፡

የኮምፒተር ሳይንስ, ኤሌክትሮኒክስ እና ሮቦት ለማስተካከል

በዲዛይን ፣ በሮቦቲክስ እና በአውቶሜሽን ዘርፎች የትምህርት እና የምርምር ሥራዎችን ለማስተዋወቅ በዲዛይን ፣ በሮቦቲክስ እና በአውቶሜሽን የልህቀት ማዕከል በ 2001 ተቋቋመ ፡፡

ከእነዚህ የሙያ ቡድኖች በተጨማሪ በርካታ የሮቦቲክ ቡድኖች በኢራን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች ውስጥ ይሰጣሉ ፡፡ በቴህራን ዩኒቨርሲቲ መሐንዲሶች የተቀየሰው ‹ሶሬና 2› ይፋ ሆኗል፡፡

ሮቦቱ የሰው እርዳታ ሳያስፈልገው የተለያዪ ስራዎችንና አገልግሎቶችን ለማስተናገድ ሊያገለግል ይችላል

 
ሱሬና አራተኛ ፣  በመላ-አካል እንቅስቃሴ

ሮቦቱ ከሰው ልጅ ጋር የሚመሳሰል እንቅስቃሴ ያደርጋል የእጅና የእግር እንቅስቃሴ በተጨማሪም ከሰው ልጆች ጋር የሚመሳሉ እንቅስቃሴዎች ያደርጋል ተመራማሪዎቹ ለዚህ ሮቦት የንግግር እና የላቀ የማየትና የማሰላሰል ችሎታ ሊያዳብሩለት አቅደዋል[30]

የኤሌክትሮኒክስ እና የኤሌክትሮኒክስ መሐንዲሶች ተቋም (አይኢኢኢ) አፈፃፀሙን ከመረመረ በኋላ የሶርናን ስም ከአምስቱ ታዋቂ ሮቦቶች መካከል አስቀምጧል ፡፡


እ.ኤ.አ. በ 2010 የኢራን ተመራማሪዎች በሀገር ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ለአውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪ የሚያገለግሉ አስር ሮቦቶችን አዘጋጅተዋል[31] ፡፡


በቴህራን አሚርካቢር የቴክኖሎጂ ዩኒቨርስቲ ውስጥ አልትራ ፈጣን ማይክሮፕሮሰርስ ምርምር ማዕከል በ 2007 አንድ ሱፐር ኮምፒተር በተሳካ ሁኔታ ሠራ ፡፡  የሱፐር ኮምፒተሩ ከፍተኛ የማቀናበር አቅም በሰከንድ 860 ቢሊዮን ክወና ነው ፡፡[32]


የኢራን የመጀመሪያ ሱፐር ኮምፒተር በ 2001 ሥራ የጀመረው በአሚርካቢር የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲም የተሰራ ነው ፡፡  እ.ኤ.አ በ 2009 በኢራን ኤሮስፔስ ምርምር ኢንስቲትዩት (ኤአርአይ) የተሰራው አንድ SUSE ሊኑክስን መሠረት ያደረገ የኤች.ሲ.ሲ. ስርዓት በ 32 ኮሮች ተጀምሮ አሁን 96 ኮሮችን ያካሂዳል ፡፡


በኢራን የመረጃ-ቴክ ልማት ኩባንያ የተሠራው የኢራን ብሔራዊ ሱፐር ኮምፒተር (አይዲሮ አንድ ንዑስ) የተገነባው ከ 216 AMD ፕሮሰሰሮች ነው ፡፡

የሊኑክስ-ክላስተር ማሽን ሪፖርት የተደረገው “የ 860 ጂግ-ፍሎፕስ ንድፈ ሃሳባዊ ከፍተኛ አፈፃፀም” አለው ፡፡ በቴህራን ዩኒቨርሲቲ የሮተርላብ ቡድን የመዳረሻ-ራውተር (RAHYAB-300) እና የ 40Gbit / s ከፍተኛ አቅም መቀየሪያ(UTS) በተሳካ ሁኔታ ነድፎ ተግባራዊ አደረገ ፡፡[32]


እ.ኤ.አ በ 2011 አሚካቢር የቴክኖሎጂ ዩኒቨርስቲ እና ኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ በሰከንድ 34,000 ቢሊዮን ኦፕሬሽኖችን የማቀናበር አቅም ያላቸው 2 አዳዲስ ሱፐር ኮምፒውተሮችን አፍርተዋል ፡፡ በአሚርካቢር የቴክኖሎጂ ዩኒቨርስቲ ሱፐር ኮምፒተር በዓለም ላይ ካሉት 500 እጅግ ኃያላን ኮምፒውተሮች መካከል እንደሚሆን ይጠበቃል ፡፡  ከ 1997 እስከ 2017 ኢራን ስለ አርቲፊሻል ኢንተለጀንስ እና አጠቃቀሙ 34,028 መጣጥፎችን ያቀረበች ሲሆን በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ዙሪያ በዓለም 14 ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች (በከፍተኛ ተፅእኖ እና በከፍተኛ የጥቅስ መጣጥፎች ላይ በመመርኮዝ በአለም ውስጥ 8 ኛዋ ሀገር ናት)[33] ፡፡

የኢራን የጠፈር ኤጀንሲ ለማስተካከል

 
ኑር ሳተላይት  ወደ ሕዋ ሲመጥቅ


የኢራን የጠፈር ኤጀንሲ የኢራን መንግስታዊ የጠፈር ወኪል ነው ፡፡ ኢራን እ.ኤ.አ. በ 2009 የምሕዋር-ማስነሳት ችሎታ ያለው ህዝብ ሆነች ፡፡

ኢራን በታህሳስ 13 ከተቋቋመው የተባበሩት መንግስታት የውጭ ጠፈር ሰላማዊ አጠቃቀም ኮሚቴ (COPUOS) 24 መስራች አባላት አንዷ ነች ፡፡

በታህሳስ 10 ቀን 2003 በኢራን ፓርላማ ባስተላለፈው የመገናኛና ኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር ተግባርና ፈቃድ ሕግ አንቀጽ 9 መሠረት ISA የካቲት 28 ቀን 2004 ተቋቋመ ፡፡ በኢራን ፕሬዝዳንት በሚመራው የጠፈር ከፍተኛ ምክር ቤት መሪነት የሕዋ ሳይንስ እና የቴክኖሎጂ ሰላማዊ አተገባበርን አስመልክቶ በኢራን ውስጥ የተከናወኑ ተግባራትን ሁሉ ለመሸፈን እና ለመደገፍ በተደነገገው ህገ-ደንብ መሠረት ይሰራል ፡፡

የምክር ቤቱ ዋና ዋና ዓላማዎች የሕዋ ቴክኖሎጅዎችን ተግባራዊ ለማድረግ ፖሊሲ ማውጣት ፣ ማኑፋክቸሪንግ ፣ ብሔራዊ የምርምር ሳተላይቶችን ማስጀመርና መጠቀም ፣ ከቦታ ጋር ተያያዥነት ያላቸውን የመንግሥትና የግሉ ዘርፍ ፕሮግራሞችን ማፅደቅ ፣ የግሉ እና የትብብር ሴክተሮችን አጋርነት ማራመድ ናቸው ፡፡

ኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርስቲ (IUT) ለማስተካከል

በኢራን ውስጥ በጣም ታዋቂ ከሆኑ ዩኒቨርሲቲዎች አንዱ ነው ኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ (IUT) በኢራን ውስጥ ግንባር ቀደም ከሆኑ ዩኒቨርሲቲዎች አንዱ ሆኖ የተመሰረተው እ.ኤ.አ. በ 1974 የተቋቋመ ሲሆን እ.ኤ.አ. በ 1977 አካዴሚካዊ እንቅስቃሴውን የጀመረው IUT በብሔራዊ ዩኒቨርሲቲዎች መካከል  አንዱ ነው ፡፡

 
የኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ አርማ

በአገሪቱ ማዕከላዊ ክፍል ውስጥ የሚገኘው IUT በጠቅላላው 2300 ሄክታር መሬት ነው ፡፡ ከዚህ ውስጥ 400 ሄክታር አካባቢ ለዋና ካምፓስ አገልግሎት እንዲውል ተደርጓል ፡፡

ከትንሽ ከተማ ጋር የሚመሳሰለው ዋናው ካምፓስ ሁሉንም የትምህርት ወይም የምርምር ህንፃ እንዲሁም ከ 5000 በላይ ተማሪዎችን የሚይዝ ዘመናዊ መኝታ ቤቶችን እና አካዳሚክ ሰራተኞችን በከፊል የተናጠል ቤቶችን የሚያገኙ የመኖሪያ ቤቶችን ያካትታል ፡፡

ለተማሪዎች እና ለሠራተኞች ለማመቻቸት IUT እንዲሁ በግቢው ውስጥ የጤና አገልግሎት ማዕከል ፣ ግብይት ፣ ስፖርት እና መዝናኛ ማዕከላት ይሰጣል ፡፡

IUT በሦስት የምህንድስና ፣ መሰረታዊ ሳይንስ ፣ እርሻ እና ተፈጥሮ ሀብት በ 11000 የሙሉ ጊዜ የመጀመሪያ እና የመጀመሪያ ዲግሪ እና ተመራቂ ተማሪዎች አሉት ፡፡

IUT የግብርና ኮሌጅ (ከአስር ክፍሎች ጋር) ፣ ዘጠኝ የምህንድስና ክፍሎች ፣ ሶስት መሰረታዊ የሳይንስ መምሪያዎች ፣ አንድ የተፈጥሮ ሀብት ክፍል ከሶስት ክፍሎች ፣ ሰባት የምርምር ማዕከላት እና ብዙ የምርምር ቡድኖችን ያጠቃልላል ፡፡

በኢንደስትሪ ውስብስቦች እምብርት ውስጥ የሚገኝ ስለሆነ የኢስፋሃን እና የኢራን ከተማ የኢንዱስትሪ ማሻሻልን ለማጠናከር እድል ሰቷል ፡፡

ይህ ዩኒቨርሲቲ ከኢንዱስትሪዎች ጋር ጠንካራ ትስስር በመፍጠር ረገድ ስኬታማ ሆኗል እናም ወደ 2000 የሚጠጉ የምርምር ስራዎችን ከተለያዩ ብሔራዊ የኢንዱስትሪ አካላት ጋር አካሂዷል ፡፡

በብሔራዊ የዩኒቨርሲቲ መግቢያ ፈተናዎች ውስጥ ከመጀመሪያዎቹ ምርጫዎቻቸው መካከል ብዙ የአገሪቱ ብሩህ ተሰጥኦዎች IUT ን ይመርጣሉ ፡፡ ዩኒቨርሲቲው በሳይንስ እና ኢንጂነሪንግ ቅርንጫፎች በ B.S., M.Sc., እና በPhDዲግሪ ይሰጣል ፡፡

ዩኒቨርሲቲው ሁለት የምርምር ማዕከሎችን ማለትም የኢንፎርሜሽንና ኮሚዩኒኬሽን ቴክኖሎጂ ኢንስቲትዩት እና የመጀመሪያው ብሔራዊ የራዳር ፕሮጀክት እና ዲዛይን እንዲሁም የመጀመሪያውን የኢራን ሰርጓጅ መርከብ የተተገበሩበትን የሱብሳይ ምርምር እና ልማት ላይ ተሳትፎ አድርጓል፡፡

ታዋቂ ተመራቂዎች ለማስተካከል

• ሞሃመድ-ሬዛ አሬፍ የኢራናዊ ምሁር ፣ የኤሌክትሪክ መሐንዲስ እና ፖለቲከኛ ነው ፡፡ በፕሬዚዳንት ሙሃመድ ካታሚ የኢራን ምክትል ፕሬዝዳንት ነበሩ ፡፡ በቴህራን ዩኒቨርሲቲ እና ማስተርስ እና ፒኤችዲ በኤሌክትሮኒክስ ኢንጂነሪንግ የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን አግኝተዋል ፡፡ በዲግሪ በ 1975 ፣ 1976 እና 1980 ከስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ በኤሌክትሪክ እና በኮሙኒኬሽን ምህንድስና ዲግሪዎች ፡፡ እስከ 1994 ድረስ መሃመድ-ሪዛ አሬፍ የኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ የመምህራን አባል ነበሩ ፡፡

• መሃመድ-አሊ ናጃፊ የኢራናዊ ፖለቲከኛ እና የሂሳብ የሂሳብ መምህር የዩኒቨርሲቲ መምህር ናቸው ፡፡ ሚኒስትር እና በኋላ በእቅድ እና በጀት ምክትል ፕሬዝዳንት ነበሩ; እ.አ.አ. ከ 2007 እስከ 2013 የቴህራን ከተማ ምክር ቤት አባል የነበሩ ሲሆን በአሁኑ ወቅትም ለትምህርት ሚኒስቴር ተሰይመዋል ፡፡ ከ 1979 የኢራን አብዮት በኋላ ናጃፊ ወደ ኢራን ተመለሰ ፡፡ የ “ሞስታፋ ቻምራን” አማካሪ ሆነው መሥራት የጀመሩ ሲሆን በኋላም የኢስፋሃን ቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ ፕሬዝዳንት (ከ 1980 - 1981) ነበሩ ፡፡

• እስፋንዲር ራሂም ማሻይ የኢራናዊ ፖለቲከኛ ናቸው ፡፡ የቀድሞው የኢራን ፕሬዝዳንት ማህሙድ አህመዲንጃድ አማካሪ እና  አዲስ የተቋቋመውን ብሔራዊ ግሎባላይዜሽን ምርምር ማዕከልን እንዲያካሂዱ ታህሳስ 31 ቀን 2007 ዓ.ም. የቀድሞው የኢራን የባህል ቅርስ ድርጅት ኃላፊ ሆነው ሰርተዋል ፡፡ እስፋንዲር ራሂም ማሻይ ለአጭር ጊዜ የኢራን ምክትል ፕሬዝዳንት ነበሩ፡፡ በኤሌክትሪክ ምህንድስና የተማሩ ሲሆን ከኢስፋሃን የቴክኖሎጂ ዩኒቨርሲቲ የመጀመሪያ ድግሪያቸውን አግኝተዋል ፡፡

ቴህራን የአክሲዮን ልውውጥ ለማስተካከል

 
የቴህራን የአክሲዮን ልውውጥ አዲስ ሕንፃ

የቴህራን የአክሲዮን ልውውጥ (ቲሴ) (ፋርስኛ) በሮማንጃዝ የተጀመረው የኢራን ትልቁ የአክሲዮን ልውውጥ ሲሆን በ 1967 ለመጀመሪያ ጊዜ የተከፈተ ነው ፡፡[34]

 
እ.ኤ.አ. በ 2008 (እ.ኤ.አ.) በ 11 ኢንዱስትሪዎች ውስጥ የተሳተፉ 30 ያህል ኩባንያዎች በ TSE ውስጥ ወደ 75 ከመቶ ድርሻ ይይዛሉ


የኢራን የካፒታል ገበያ ከሌሎች የክልል ገበያዎች ጋር ሲነፃፀር ያለው እጅግ ጠቃሚ ጠቀሜታ በቀጥታ በቀጥታ የሚሳተፉ 37 ኢንዱስትሪዎች ናቸው ፡፡ እንደ አውቶሞቲቭ ፣ ቴሌኮሙኒኬሽን ፣ ግብርና ፣ ፔትሮኬሚካል ፣ ማዕድን ፣ ብረት ብረት ፣ ባንኪንግ እና ኢንሹራንስ ፣ ፋይናንስ  እና ሌሎችም ያሉ ኢንዱስትሪዎች በመካከለኛው ምስራቅ ልዩ የሚያደርገው በአክሲዮን ገበያው ይገበያያሉ ፡፡[35]

ሁለተኛው ጥቅም ደግሞ አብዛኛዎቹ በመንግስት የተያዙ ድርጅቶች በኢራን ህገ-መንግስት በአንቀጽ 44 አጠቃላይ ፖሊሲዎች ወደ ግል እየተላለፉ መሆኑ ነው ፡፡ በሁኔታዎች መሠረት ሰዎች አዲስ ወደ ግል የተላለፉ ድርጅቶች አክሲዮን እንዲገዙ ይፈቀድላቸዋል ፡፡


ከዋና እና ከሁለተኛ ገበያ በተጨማሪ የኮርፖሬት ተሳትፎ የምስክር ወረቀቶች ገበያ (የኮርፖሬት ቦንድ) አለ ፡፡ የሁለተኛ ደረጃ ገበያ አነስተኛና መካከለኛ መጠን ያላቸው ኩባንያዎች የተዘረዘሩ ዋስትናዎች በብቃት እና በተወዳዳሪነት የሚሸጡበት የልውውጥ ተቋም ነው ፡፡ የትኛውም አገር ውስጥም ሆነ የውጭ ኩባንያ የዝርዝሩን መስፈርት እስካሟሉ ድረስ ምርቶቻቸውን በግብይቱ ላይ መዘርዘር ይችላሉ። የሶስት ገበያዎች እና የአክሲዮን ልውውጥ ፣ ከመጠን በላይ ቆጣሪ (ኦቲሲ) የአክሲዮን ልውውጥ እና የሸቀጦች ልውውጥ ዋጋ በታህሳስ ወር 100 ቢሊዮን ዶላር ደርሷል ፡፡[36]

በ 2010 የኪሽ ደሴት ነፃ የንግድ ቀጠና የውጭ ኢንቨስትመንትን እና የገንዘብ እንቅስቃሴዎችን ለማመቻቸት የኪሽ የአክሲዮን ልውውጥ ተደርጓል

የ TSE ዋና አመልካቾች [37]

2006 እ.ኤ.አ. 2007 ዓ.ም. እ.ኤ.አ. 2008 እ.ኤ.አ. 2009 እ.ኤ.አ.
የተዘረዘሩ ኩባንያዎች ብዛት 417 415 346 337
የገቢያ ካፒታላይዜሽን (ሚሊዮን ሚሊዮን ዶላር) 43,794 45,574 እ.ኤ.አ. 49,040 58,698
አጠቃላይ የአክሲዮን ንግድ ዋጋ (ሚሊዮን ሚሊዮን ዶላር) 6,230 7,872 15,252 16,875
ዕለታዊ አማካይ የንግድ ዋጋ ( ሚሊዮን ዶላር) 26.1 32.5 63.8 65.4
የአክሲዮን ጠቅላላ የንግድ ቁጥር (ሚሊዮን) 15,839 23,401 37,975 82,479
የግብይቶች ብዛት (በሺዎች የሚቆጠሩ) 1866 እ.ኤ.አ. 2107 እ.ኤ.አ. 1978 እ.ኤ.አ. 2646 እ.ኤ.አ.
የግብይት ቀናት ቁጥር 239 እ.ኤ.አ. 242 239 እ.ኤ.አ. 258 እ.ኤ.አ.
የመለዋወጥ ፍጥነት (%) ያጋሩ 15.6 16.37 26.5 28.74
የፒ / ኢ ጥምርታ 5.4 5.2 4.1 5.5
የትርፍ ድርሻ (%) 10.44 14.5 12.3 15.8
የገቢያ ካፒታላይዜሽን / ጠቅላላ ምርት (%) 17.9 15.4 14.1 15.2


            የቴክኖሎጂ ፓርኮች ለማስተካከል

 
የፓርዲስ ቴክኖሎጂ ፓርክ (ፒቲፒ)

እ.ኤ.አ. ከ 2012 ጀምሮ ኢራን በይፋ 31 የሳይንስና ቴክኖሎጂ ፓርኮች በአገር አቀፍ ደረጃ ነበሯት[38] በተጨማሪም እስከ 2014 ድረስ ከ 3 ሺህ 650 [39]በላይ ኩባንያዎችን የሚያስተናግዱ 36 የሳይንስና ቴክኖሎጂ ፓርኮች በኢራን ውስጥ ይሠሩ ነበር። እነዚህ ድርጅቶች በቀጥታ ከ 24,000[40] በላይ ሰዎችን ቀጥረዋል

አብዛኞቹ ፓርኮች በቴህራን የሚገኙ ሲሆን  እነዚህም ከ ቴህራን ዩኒቨርሲቲ , ጅሀድ ዩኒቨርሲቲ , ታርቢያትዩኒቨርሲቲ, ከኢነርጂ ሚኒስትር , ከጤና እና ትምህርት ሚኒስቴር , ከአሚር ከቢር ዩኒቨርሲቲ እና ከሌሎችም ጋር በጋራ ይሰራሉ 8 ፓርኮች ከራዛቪ ኾሮሳን ግዛት  እና ከፋር ስግዛት 7 ፓርኮች ከቴህራን ቀጥሎ ሁለተኛ እና ሶስተኛ ደረጃ ይገኛሉ


የፓርክ ስም የትኩረት አካባቢ     አካባቢ
የጉይላን ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ፓርክ አግሮ ፉድ ፣ ባዮቴክኖሎጂ ፣ ኬሚስትሪ ፣ ኤሌክትሮኒክስ ፣ አካባቢ ፣ አይሲቲ ፣ ቱሪዝም[41]           ጉይላን
የፓርዲስ ቴክኖሎጂ ፓርክ የላቀ ምህንድስና (መካኒክስ እና አውቶሜሽን) ፣ ባዮቴክኖሎጂ ፣ ኬሚስትሪ ፣ ኤሌክትሮኒክስ ፣ አይሲቲ ፣ ናኖ-ቴክኖሎጂ[42]             25 ኪሎ ሜትር ሰሜን-ምስራቅ ቴህራን
የቴህራን ሶፍትዌር እና የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ ፓርክ የመመቴሪያ መሳሪያ       25 ኪሎ ሜትር ሰሜን-ምስራቅ ቴህራን
የቴህራን ዩኒቨርሲቲ እና የሳይንስ ቴክኖሎጂ ፓርክ ቴህራን
የኾራንሳን ሳይንስና ቴክኖሎጂ ፓርክ (የሳይንስ ፣ ምርምርና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር) የላቀ ኢንጂነሪንግ ፣ አግሮ-ፉድ ፣ ኬሚስትሪ ፣ ኤሌክትሮኒክስ ፣ አይሲቲ ፣ አገልግሎቶች [43]    ጮራሳን


የ ሼህ ባህይ ቴክኖሎጂ ፓርክ (አካ "ኢስፋሃን ሳይንስና ቴክኖሎጂ ከተማ")

ቁሳቁሶች እና የብረታ ብረት ሥራ ፣ የኢንፎርሜሽንና ኮሚዩኒኬሽን ቴክኖሎጂ ፣ ዲዛይንና ማምረቻ ፣ አውቶሜሽን ፣ ባዮቴክኖሎጂ ፣ አገልግሎቶች ፡፡ [44] ኢስፋሃን
የሰመናን ግዛት ቴክኖሎጂ ፓርክ ሰምናን
የምስራቅ አዘርባጃን ግዛት ቴክኖሎጂ ፓርክ ምስራቅ አዘርባጃን
ያዝድ ግዛት ቴክኖሎጂ ፓርክ ያዝድ
ማዛንዳራን ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ፓርክ ማዛንዳራን
የማርካዚ አውራጃ ቴክኖሎጂ ፓርክ አረክ
"ካህሻሻን" (ጋላክሲ) የቴክኖሎጂ ፓርክ [ ኤሮስፔስ ቴህራን
ፓርስ ኤሮ ቴክኖሎጂ ፓርክ [5 ኤሮስፔስ እና አቪዬሽን ቴህራን
የኢነርጂ ቴክኖሎጂ ፓርክ ኃይል N/A

ዓላማዎች ለማስተካከል

ፓርኩ ዓላማዎቹን እንደሚከተለው ይገልጻል-

  1. ከፍተኛ የቴክኖሎጂ ኢንዱስትሪዎች ልማት እንዲጠናከሩ ፡፡
  2. በኢንዱስትሪዎች የአካዳሚክ ተቋማት እና በምርምር ማዕከላት መካከል ትብብርን ለማሳደግ ፡፡
  3. በግል እና በመንግስት ዘርፎች መካከል ትብብር ለመፍጠር ፡፡
  4. በምርምር ማዕከላት የተፈጠሩ ዕውቀቶችን እና ፈጠራዎችን ለንግድ ለማቅረብ ፡፡
  5. በግሉ ዘርፍ የጥናትና ምርምር ሥራዎችን ለማሳደግ ፡፡

አገልግሎቶች ለማስተካከል

  • የኢንፎርሜሽን እና ኮሙኒኬሽን ቴክኖሎጂ አገልግሎቶች
  • ስልጠና እና ትምህርት
  • ማማከር ፣ ኢንቬስት ማድረግ እና ግብይት
  • ባንኪንግ ፣ ፋይናንስ እና ኢንሹራንስ
  • ላቦራቶሪ እና አውደ ጥናት
  • ኤግዚቢሽን
  • መኖሪያ ቤት እና መዝናኛ
  • የህዝብ ደህንነት እና የአካባቢ ጥበቃ

ሲቲ ፓርክ ፣ ቴህራን ለማስተካከል

ይህ የከተማ ፓርክ በ26 ሄክታር ላይ የሚገኘ ሲሆን የሚገኘውም በማዕከላዊ ቴህራን ነው ይህን ፓርክ በሰሜን የ ፈያዝ መንገድ  በምዕራብ ሀፊዝ መንገድ በደቡብ ቤሄሽት እና በምስራቅ ሀይም መንገዶች ያዋስኑታል

 
ሲቲ ፓርክ

የቴህራን የሠላም ሙዝየም በፓርኩ ሰሜናዊ በር መግቢያ ላይ ይገኛል በተጨማሪ በፓርኩ የአእዋፍ, የአተክልት ስፍራ, የውሃ አኳርያም, ቤተ መፅሀፍት ይገኝበታል ፓርኩ  የኢኮ-ቱሪዝም ልማት ለማዳበር እና ግንዛቤ ለመፍጠር ታስቦ የተከፈተ ፓርክ ነው በውስጡም ከ 50 በላይ በ ኢራን ብቻ የሚገኙ አእዋፍ  ይገኛሉ[45]


በሲቲ ፓርክ ውስጥ የመዝናኛ እና የስፖርት ተቋማት[46]


አምፊቲያትር

የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማሽኖች

ፏፏቴዎች

የመጫወቻ ሜዳዎች

ምግብ ቤቶች

የስፖርት ቦታ

የመዋኛ ገንዳ

በፓርኩ ማእከላዊ ቤተመፃህፍት

በፓርኩ ማእከላዊ ቤተመፃህፍትን የሚጠራ የቆየ እና የታወቀ ቤተ -መጽሐፍት አለው ፡ ይህ ቤተ-መጽሐፍት እ.ኤ.አ. በ 1961 ተከፍቷል [3] እ.ኤ.አ. በ 2019 የቴህራን ማዘጋጃ ቤት ለቤተ-መጽሐፍት አዳዲስ መሣሪያዎችን ገዝቷል[47]


ወፎች የአትክልት ስፍራ

በተጨማሪም በፓርኩ ውስጥ እንደ ቡድጋሪጋር ፣ ዳክ ፣ ጅግራ ፣ ፒፎውል ፣ ሮዚ-ፊት  እና ዌሮ ያሉ ወፎች ያሉት የወፍ የአትክልት ስፍራ አለ[48]


የሰላም ሙዚየም    

የ ቴህራን የሰላም ሙዚየም ሲቲ ፓርክ ሰሜናዊ በር ላይ ትገኛለች. የቴህራን የሰላም ሙዚየም የአለም አቀፍ የሰላም ሙዚየሞች መረብ አባል ሲሆን የሙዚየሙ ዋና ዓላማ በጤና እና አካባቢያዊ ላይ በማተኮር ስለ ጦርነት አስከፊ መዘዞች ግንዛቤ በማስጨበጥ የሰላም ባህልን ማራመድ ነው[49][50]

የሕዝብ ማመላለሻ   

የሕዝብ ማመላለሻ    ሰዎች በቴህራን ሜትሮ በኩል ወደ መናፈሻው በቀላሉ መድረስ ይችላሉ ፡ ክሆሚኒ ሜትሮ ጣቢያ በቶፕቻነህ አደባባይ ፓርኩ አጠገብ ይገኛል ፡ እንዲሁም የፓርክ-ሻሀር አውቶቡስ ጣቢያ ከከተማው መናፈሻ አጠገብ ይገኛል ፡፡[51]

ስፖርት ለማስተካከል

 
የአዛዲ እግር ኳስ ስታዲየም ለኢራን እግር ኳስ ትልቁ ስፍራ ነው ፡፡ እንዲሁም በዓለም አራተኛው ትልቁ የእግር ኳስ ስታዲየም ነው ፡፡

በኢራን ውስጥ ብዙ ባህላዊም ዘመናዊም  ስፖርቶች ይከናወናሉለምሳሌ ቴህራን በምዕራብ እስያ እኤአ በ 1974 የእስያ ጨዋታዎችን በማስተናገድ የመጀመሪያዋ ከተማ የነበረች ሲሆን እስከ ዛሬ ድረስ ዋና ዋና ዓለም አቀፍ የስፖርት ውድድሮችን በማስተናገድ እና በመሳተፍ ላይ ትገኛለች እግር ኳስ በኢራን ውስጥ በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነው ፡፡[52]



የ 2012 ኦሎምፒክ ለማስተካከል

 
የኢራን ብሔራዊ የመረብ ኳስ ቡድን በሪዮ ፣ ብራዚል 2016. የኦሎምፒክ ጨዋታዎች

በለንደን 2012 ኦሎምፒክ ኢራን ከፍተኛ ድል አስመዝግባለች ፡፡ የኢራን ቡድን 7 የወርቅ ሜዳሊያዎችን ጨምሮ 13 ሜዳሊያዎችን አግኝቷል ፡፡ ይህ በበጋው ኦሎምፒክ ታሪክ ውስጥ ከመካከለኛው ምስራቅ ሀገር የተሻለ አፈፃፀም ነው

ማርሻል አርት ለማስተካከል

ማርሻል አርት ባለፉት 20 ዓመታት በኢራን ውስጥ ተወዳጅነትን አግኝቷል ፡፡ ኪዮኩሺን ፣ ሾቶካን ፣ ውሹ ፣ ጁዶ እና ቴኳንዶ በጣም ተወዳጅ ናቸው ፡፡

ቮሊቦል ለማስተካከል

የኢራን ብሔራዊ ቮሊቦል ቡድን በዓለም ላይ ካሉት እጅግ ጠንካራ ቡድኖች መካከል ሲሆን የኢራን ወጣቶች እና ወጣቶች (ከ 19 ዓመት በታች እና ከ 21 ዓመት በታች) ብሔራዊ ቡድኖች በዓለም ላይ ካሉ ሦስት ጠንካራ ቡድኖች መካከል ሲሆኑ በወንዶች U19 ቮሊቦል ዓለም ውስጥ ሜዳሊያዎችን በማግኘት ላይ ይገኛሉ[53] ፡፡

ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ሻምፒዮና እና የወንዶች U21 ቮሊቦል ዓለም ሻምፒዮና ፡፡ በ 2007 የወንዶች ዩ 21 ቮሊቦል ዓለም ሻምፒዮና ኢራናውያን የነሐስ ሜዳሊያ በማግኘት ስኬታማ ነበሩ ፡፡ እንዲሁም እ.ኤ.አ. ነሐሴ 2007 መጨረሻ ላይ የኢራን ብሔራዊ ከ 19 አመት በታች የመረብ ኳስ ቡድን በሜክሲኮ በተካሄደው የቮሊቦል ዓለም ሻምፒዮና የወርቅ ሜዳሊያ በማግኘት ብዙዎችን ያስገረመ ሲሆን ፈረንሣይንና ቻይናን በግማሽ ፍፃሜ እና ፍፃሜ በቅደም ተከተል በመጀመራቸው እና እንዲህ ዓይነቱን የመጀመሪያ ዓለም አቀፍ ወርቅ በማስመዝገብ ብዙዎችን አስገርሟል ፡፡

ፉትሳል ለማስተካከል

ፉትሳል በአማተርም ሆነ በሙያዊ ደረጃዎች ይተገበራል ፡፡ ከጃንዋሪ 2019 ጀምሮ የኢራን የወንዶች ብሄራዊ የፉትስ ቡድን ከብራዚል ፣ ከስፔን ፣ ከሩስያ ፣ ከፖርቹጋል እና ከአርጀንቲና በመቀጠል በዓለም ደረጃ 6 ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል ኢራን ከአስር ዘጠኙ የ AFC የፉትሳል ሻምፒዮና አሸናፊ በመሆን ለአምስት ጊዜ የፊፋ ፉትሳል የዓለም ዋንጫ ፍፃሜ ላይ ደርሳለች ፡፡ ኢራን በአገር አቀፍ ደረጃም የፉዝል ሱፐር ሊግ አላት[54] ፡፡

ማጣቀሻ ለማስተካከል

  1. ^ Article on International Journal of Travel Medicine & Global Health by Morteza Izadi1, Seyed Hasan Saadat2, Ali Ayoubian3, Zahra HashemiDehaghi*4, Mohammad Reza Karbasi5, Ali Reza Jalali6 On 3 Sep 2013 by official publication of Baqiyatallah university of medical sciences
  2. ^ medical tourism by Abdullah Naami
  3. ^ Iranian steel industry book ISBN 9789642614868
  4. ^ Iranian steel industry book ISBN 9789642614868
  5. ^ Iranian steel industry book ISBN 9789642614868
  6. ^ Iran Mineral & Mining Sector Investment and Business Guide6th edition ISBN-10 : 14330242176
  7. ^ Iran Mineral & Mining Sector Investment and Business Guide6th edition ISBN-10 : 14330242176
  8. ^ Iran Mineral & Mining Sector Investment and Business Guide6th edition ISBN-10 : 14330242176
  9. ^ Science and Innovations in Iran 978-1137030092 by A. Soofi (Editor), S. Ghazinoory (Editor)
  10. ^ Science and Innovations in Iran 978-1137030092 by A. Soofi (Editor), S. Ghazinoory (Editor)
  11. ^ https://web.archive.org/web/20111112215704/http://www.pr-inside.com/iran-agribusiness-report-q-r1801810.htm
  12. ^ Iran daily “panorama’’ march 2009
  13. ^ ‘’Agriculture in Iran-a complete overview’’   December 2008
  14. ^ ‘’Iran agribusiness report 2010 new market analysis released’’ pr-inside.com 2010
  15. ^ Iran daily ‘’Domestics economy’’ December 2008
  16. ^ ‘’Automotive industry and market of Iran’’ market stander report.com
  17. ^ Iran daily ‘’Domestics economy’’ December 2008
  18. ^ ‘’Statistics –OICA’’ June 11-2015
  19. ^ ‘’Atien Bahar’’ 2008
  20. ^ ’ Azhitchs official website’’ Azhitchs.com 2003
  21. ^ ’Iran rank 2nd   in using gas-field cars the Tehran times 2010 -12-18
  22. ^ "Iran Travel and Tourism Forecast", Economist Intelligence Unit, August 18, 2008
  23. ^ The Economist (16 December 2015). "Why tourism is developing in Iran -  on 27 September 2016.  via YouTube.
  24. ^ "Nearly one million Azerbaijani tourists visit Iran annually". AzerNews.az. 13 November 2015.
  25. ^ Tehran Times: Iran’s foreign tourist arrivals continue to increase Retrieved February 16, 2012
  26. ^ "Medical Tourism in Iran - Fanack Chronicle". on 2 April 2015.
  27. ^ "Iran Travel and Tourism Forecast", Economist Intelligence Unit, August 18, 2008
  28. ^ "Iran Travel and Tourism Forecast", Economist Intelligence Unit, August 18, 2008
  29. ^ Tehran Times: Iran’s foreign tourist arrivals continue to increase Retrieved February 16, 2012
  30. ^ Guizzo, Erico (16 August 2010). "Iran's Humanoid Robot Surena Walks
  31. ^ "Iran develops auto industry robots"Presstv.com. 14 August 2010
  32. ^ ሀ ለ http://www.castech.ir
  33. ^ Iran Daily “No. 3817
  34. ^ TSE: History Archived 2010-08-24
  35. ^ Matthew Lynn: Are you brave enough to invest in Iran? march 26-2018
  36. ^ "Iran offers incentives to draw investors"2010-04-26 press TV
  37. ^ Tehran Stock Exchange: FACT BOOK 2010-08-24
  38. ^ "Scientific Ranking of Iran". Archived from the original on 28 September 2012. Retrieved 26 September 2012.
  39. ^ "How sanctions helped Iranian tech industry". Al-Monitor. 4 February 2016. Archived from the original on 29 March 2016.
  40. ^ "how sanctions helped Iranian tech industry". al-monitor. 4 February 2016.
  41. ^ "Iran". unido.org. Archived from the original on 27 September 2011.
  42. ^ "Iran". unido.org. Archived from the original on 27 September 2011.
  43. ^ "Iran". unido.org. Archived from the original on 27 September 2011.
  44. ^ "Iran". unido.org. Archived from the original on 27 September 2011. Retrieved 21 October 2011.
  45. ^ "آشنایی با بوستان شهر - تهران". همشهری آنلاین (in Persian). 2012
  46. ^ [City Park, Tehran]. parks.tehran.ir (in Persian).  2019.
  47. ^ "خبرگزاری فارس - کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران افتتاح شد+عکس". خبرگزاری فارس. 2019
  48. ^ "آشنایی با بوستان شهر - تهران". همشهری آنلاین (in Persian). 2012
  49. ^ "آشنایی با بوستان شهر - تهران". همشهری آنلاین (in Persian). 2012
  50. ^ [City Park, Tehran]. parks.tehran.ir (in Persian).  2019.
  51. ^ [City Park, Tehran]. parks.tehran.ir (in Persian).  2019.
  52. ^ http://www.presstv.com/program/153840.html
  53. ^ http://www.presstv.com/program/153840.html
  54. ^ http://www.presstv.com/program/153840.html
ከ «https://am.wikipedia.org/w/index.php?title=አባል:ኢራን_እና_እምቅ_አቅሟ&oldid=364072» የተወሰደ