ሀጫሉሁንዴሳ
ሀጫሉ ሁንዴሳ ( ; አማርኛ ;ሀጫሉ ሁንዴሳ፣ 1986 [1] - 29 ሰኔ 2020) ኢትዮጵያዊ ዘፋኝ፣ ዘፋኝ እና የሲቪል መብት ተሟጋች ነበር። ሁንዴሳ እ.ኤ.አ. በ2014-2016 በተካሄደው የኦሮሞ ተቃውሞ ትልቅ ሚና ተጫውቷል ።አብይ አህመድ የኦሮሞ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ እና የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ ግንባር በኃላፊነት [2] እና በመቀጠልም በ2018 የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር እንዲሆኑ አድርጓል ።
| ሀጫሉ ሁንዴሳ | |
|---|---|
.png) ሃጫሉ በ 2018
| |
| ተወለደ | 1986 አምቦ ፣ኢትዮጵያ |
| ሞተ | በ(33-34)እድሜ አ አ ኢትዮጵያ |
| ሞቱ ምክንያት | ጥይት ቆስሎ |
| ሙያ | ዘፋኝና -ገጣሚ |
| የኖረው | 2008–2020 |
| ባልቤት | ፋንቱ ደምሴ |
| ልጅ | 2 |
| ቤተሰብ |
|
| ሙዚቃ ህይወት | |
| ምድብ | ኢትዮጵያዊ ድምጻዊ |
| መሳሪያ |
|
| አሳታሚ | አፎምያ ስቶዲዮ |
የግል ሕይወት
ለማስተካከልሀጫሉ ሁንዴሳ በኦሮሚያ ክልል አምቦ ከአባታቸው ከጉዳቱ ሆራ እና [1] ቦንሳ በ1986 ተወለደ። የኦሮሞ ወላጆች ልጅ [3] ሁንዴሳ በትምህርት ቤት ክበብ ውስጥ እየዘፈነ ያደገው ከብት በመጠበቅ ነው። [4] እ.ኤ.አ. በ 2003 ፣ በ 17 ዓመቱ ፣ በተቃውሞ ሰልፎች ውስጥ ተሳትፏል ተብሎ ታሰረ። [5] በቀርጫሌ አምቦ ለአምስት ዓመታት ታስሮ በ2008 [4] ሁለት ሴት ልጆች ያሉት ፋንቱ ደምሴን አግብቷል። [6]
ሙያ
ለማስተካከልሁንዴሳ እስር ቤት እያለ የመጀመርያውን አልበሙን ግጥሞች ያቀናበረ እና የጻፈው። አልበሙ, Sanyii Mootii, በ 2009 ተለቀቀ. እ.ኤ.አ. በ 2013 ዩናይትድ ስቴትስን ተዘዋውሮ ሁለተኛውን አልበሙን አወጣ, Waa'ee Keenyaa, ይህም በአማዞን ሙዚቃ ላይ #1 በጣም የተሸጠው የአፍሪካ የሙዚቃ አልበም ነበር። [4] ሁንዴሳ ከመሞቱ አንድ ሳምንት ቀደም ብሎ በሶስተኛው አልበሙ ማዓል ማሊሳ ላይ እየሰራ መሆኑን ገልጿል። እ.ኤ.አ. በ 2021 አልበሙ የተለቀቀው በሞተበት አመታዊ በዓል ላይ ነው። [7]
የሃንዴሳ የተቃውሞ መዝሙሮች የኦሮሞን ህዝብ አንድ አድርገው ጭቆናን እንዲቋቋሙ አበረታተዋል። በ2014–2016 በኦሮሞ ተቃውሞ ወቅት የእሱ ዘፈኖች ከፀረ-መንግስት ተቃውሞ ጋር በቅርብ የተቆራኙ ናቸው። “ማላን ጅራ” (የኔ ህልውና) የኦሮሞ ተወላጆችን ከአዲስ አበባ መፈናቀል ያሳስበዋል። ነጠላ ዜማው በሰኔ 2015 ከተለቀቀ ከወራት በኋላ የአዲስ አበባን ማስተር ፕላን በመቃወም በመላው የኦሮሚያ ክልል ተቃውሞ ተካሄዷል። ዘፈኑ ለተቃዋሚዎች መዝሙር ሆነ እንዲሁም በብዛት ከታዩት የኦሮምኛ የሙዚቃ ቪዲዮች አንዱ ሆኗል። [8]
በዲሴምበር 2017 ሁንዴሳ በሶማሌ ክልል ብሔር ተኮር ጥቃት ለተፈናቀሉ 700,000 ኦሮሞዎች ገንዘብ በማሰባሰብ በአዲስ አበባ በተዘጋጀ ኮንሰርት ላይ ዘፈነ። ኮንሰርቱ በኦሮሚያ ብሮድካስቲንግ ኔትዎርክ በቀጥታ ተላልፏል። [9]
የሃንዴሳ ዘፈኖች የኦሮሞን ተስፋ እና ብስጭት ያዙ። መምህር አወል አሎ እንዳሉት " ሀጫሉ የኦሮሞ አብዮት ማጀቢያ፣የግጥም አዋቂ እና የኦሮሞን ህዝብ ተስፋ እና ምኞት ያንጸባረቀ አክቲቪስት ነበር።" [10]
ግድያ እና በኋላ
ለማስተካከልሁንዴሳ እ.ኤ.አ. ሰኔ 29 ቀን 2020 ምሽት ላይ በአዲስ አበባ ከተማ ዳርቻ በሚገኘው ገላን ከተማ በሚገኘው ገላን ኮንዶሚኒየም በጥይት ተመትቷል። [11] [5] ወደ ጥሩነሽ ቤጂንግ አጠቃላይ ሆስፒታል ተወስዶ ህይወቱ አልፏል። [4] ፖሊሶች ህዝቡን ለመበተን አስለቃሽ ጭስ ሲጠቀሙ በሺዎች የሚቆጠሩ ሃዘንተኞች በሆስፒታሉ ተሰበሰቡ። በዘፋኙ የቀብር ስነስርአት ላይ ሁለት ሰዎች በጥይት ተመተው 7 ሰዎች ቆስለዋል። በአምቦ የሚገኘው የተቃዋሚው የኦሮሞ ነፃነት ግንባር አባል ፋይንባር ኡማ የጸጥታ ሃይሎች በጥይት መተኮሳቸውን “ሰዎች ወደ ቀብር ሥነ ሥርዓቱ እንዳይሄዱ ተደርገዋል” ሲሉ ገልጸዋል ። [12] የሃንዴሳ ሬሳ ሣጥን በአምቦ ስታዲየም ውስጥ በጥቁር መኪና ከነሐስ ባንድ እና በፈረስ ፈረሰኞች ታጅቦ ገባ። በኋላም በቤተሰቡ ፍላጎት መሰረት በከተማው ውስጥ በሚገኝ የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ተቀበረ። ፖሊስ ከግድያው ጋር በተያያዘ በርካታ ተጠርጣሪዎችን በቁጥጥር ስር አውሏል። [5] ሁንዴሳ ከመሞታቸው በፊት በነበረው ሳምንት ውስጥ ለኦሮሚያ ሚዲያ ኔትወርክ ቃለ መጠይቅ ሲሰጡ ጨምሮ የግድያ ዛቻ እንደደረሰባቸው ተናግሯል። [5]
የሃንዴሳ ሞት በኦሮሚያ ክልል ህዝባዊ ተቃውሞዎችን የቀሰቀሰ ሲሆን ወደ 160 የሚጠጉ [13] ተገድለዋል። በአዳማ በተደረጉ ሰልፎች 9 ተቃዋሚዎች ሲገደሉ ሌሎች 75 ቆስለዋል። [10] በጭሮ ሁለት ሰዎች በጥይት ሲገደሉ በሐረር ከተማ ተቃዋሚዎች የልዑል መኮንን ወልደ ሚካኤልን ሃውልት አፍርሰዋል። እ.ኤ.አ. ሰኔ 30 ቀን 2020 በካኒዛሮ ፓርክ ፣ ዊምብልደን ፣ ደቡብ ምዕራብ ለንደን የሚገኘው የአፄ ኃይለ ሥላሴ ሐውልት በኦሮሞ ተቃዋሚዎች ወድሟል። ብዙ የኢትዮጵያ ብሄረሰብ ኦሮሞ ተወላጆች በሃይለስላሴ ዘመን ተጨቁነዋል ይላሉ። [14] ሁንዴሳ አጎት በግጭቱ ተገድሏል። የመብት ተሟጋቾች ሶስት ሰላማዊ ሰልፈኞች በጸጥታ ሃይሎች መገደላቸውን ሲገልጹ በድሬዳዋ ከተማ ህዝባዊ ተቃውሞውን ለመበተን በጸጥታ ሃይሎች በተተኮሰ ጥይት ስምንት ሰዎችን ማከም መቻሉን አንድ ዶክተር ተናግረዋል። [15]
ሰኔ 30 ቀን 2020 ከቀኑ 9፡00 ላይ፣ በኢትዮጵያ ያለው የኢንተርኔት አገልግሎት በአብዛኛው ተቋርጧል፣ ይህ እርምጃ ቀደም ሲል በሁከትና ብጥብጥ ወቅት በመንግስት ይወሰድ ነበር። [16] [17] [18] ጠቅላይ ሚንስትር አብይ አህመድ የሁንዴሳ ቤተሰቦች ማዘናቸውን ገልጸው ረብሻ እየባሰ ባለበት ሁኔታ እንዲረጋጋ አሳስበዋል። [5] የመገናኛ ብዙሃን እና አክቲቪስት ጃዋር መሀመድ ሁንዴሳን በፌስቡክ ገፃቸው ላይ ሲመልስ "ሀጫሉን የገደሉት ብቻ አይደለም:: በኦሮሞ ብሔር እምብርት ላይ ተኩሰው እንደገና! ! . . . ሁላችንም ልትገድሉን ትችላለህ፣ በፍጹም ልታስቆመን አትችልም! ! በጭራሽ! ” [19] መንግስት ጃዋር መሃመድን እና ደጋፊዎቹን የከሰሰው የሃንዴሳ አስከሬን ወደ ትውልድ ከተማው አምቦ ሲወሰድ 100 ነው ከአዲስ አበባ በስተ ምዕራብ ኪሜ ከሁንዴሳ ቤተሰብ ፍላጎት ውጪ። የጃዋር የኦሮሞ ፌደራሊስት ኮንግረስ ፓርቲ ባለስልጣን አቶ ጥሩነህ ገመታ ለእሱ መታሰራቸው እንዳሳሰባቸውና “በጸጥታ ችግር ምክንያት የታሰሩትን” እንዳልጎበኙ ለቢቢሲ አፋን ኦሮሞ አገልግሎት ተናግረዋል። ጃዋር በቀደሙት መንግስታት በፖለቲካ የተገለሉት የኢትዮጵያ ትልቁ ብሄር ለሆነው የኦሮሞ ህዝብ የበለጠ የመብት ጥያቄ አቅርቦ ነበር። ቀደም ሲል የለውጥ አራማጁን ጠቅላይ ሚንስትር አብይ አህመድን ደግፎ እራሱ ኦሮሞ ቢሆንም ከዚያን ጊዜ ወዲህ ጠንከር ያለ ተቺ ሆኗል። [20] ጃዋርን ጨምሮ 35 ሰዎች ከጠባቂው ስምንት ክላሽንኮቭ፣ አምስት ሽጉጦች እና ዘጠኝ የራዲዮ ማሰራጫዎች ጋር በቁጥጥር ስር ውለዋል። [20]
የሃንዴሳ ግድያ በአዲስ አበባ እና በሌሎች የኢትዮጵያ ከተሞች ሁከትና ብጥብጥ ከቀሰቀሰ በኋላ አብይ ፍንጭ የሰጠው ለግድያው ግልፅ የሆነ ተጠርጣሪ እና ግልጽ ምክንያት ሳይኖር ሁንዴሳን በውጪ ሃይሎች የተገደለ ሊሆን እንደሚችል ጠቁመዋል። [21] አንድ የግብፅ ዲፕሎማት ግብፅ አሁን ካለችበት ውጥረት ጋር ምንም ግንኙነት የላትም ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል። [22] ኢያን ብሬመር በታይም መጽሄት መጣጥፍ ላይ ጠ/ሚኒስትር አብይ “ኢትዮጵያውያንን በጋራ ጠላት የሚታሰበውን አንድ የሚያደርጋቸው ፍየል እየፈለጉ ሊሆን ይችላል” ሲል ጽፏል። [21]
ዲስኮግራፊ
ለማስተካከል- ሳንዪ ሞቲ (2009)
- ዋኢ ኬኒያ (2013)
- ማዓል ማሊሳ (2021) [7]
ዋቢዎች
ለማስተካከል- "ግድያው የኢትዮጵያውያንን ተቃውሞ የቀሰቀሰበት ዘፋኝ" የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። በጁላይ 13 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 13 የተገኘ
- የኢትዮጵያውያን የአመፅ ደጋፊዎች በለንደን የሚገኘው የሀይሊ ስላሴ ሃውልት ፈርሶ ሐምሌ 3 ቀን ተመለሰ
- "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ በብሄር ብጥብጥ ተቀበረ" የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። ኦገስት 7 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 21 የተገኘ
- ደስታ (ሰኔ 30 ቀን 2020)። "Hachalu Hundessa Death, Dead - Hachalu Hundessa ሞተ, ተገደለ, ሚስት, ዊኪ, ባዮ" የቅርብ ዜና ደቡብ አፍሪካ. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ
- "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ከተገደለ በኋላ ገዳይ ተቃውሞ ተቀሰቀሰ" የቢቢሲ ዜና. 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 ተገኘ።
- ሀጫሉ ሁንዴሳ - አልፈራም (Official Music Video) Hachalu Hundessa - አልፈራም (Official Music Video)
- "ባለ14 ትራክ አልበም በሚቀጥለው ሳምንት ይለቀቃል ይላል ቤተሰብ" (በእንግሊዘኛ)።
- አዴሞ፣ መሐመድ (ታህሳስ 31፣ 2017)። "የ2017 የኦሮሞ ምርጥ ሰው፡ ሀጫሉ ሁንዴሳ" OPride በጁላይ 19 2019 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 የተገኘ
- ሰላም፣ አመሰግናለሁ (መጋቢት 30 ቀን 2018)። ""እዚህ ነን"፡ የኢትዮጵያ አብዮት ማጀቢያ ሙዚቃ የአፍሪካ ክርክሮች. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ
- ዳሂር፣ አብዲ ላፍ (30 ሰኔ 2020)። " ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ እና አክቲቪስት ሀጫሉ ሁንዴሳ በጥይት ተመትቷል" ኒው ዮርክ ታይምስ. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ
- የሃጫሉ ሞት ተከትሎ ብጥብጥ ውስጥ የተሳተፉ ሚዲያዎች፣ ጁላይ 4
- "የኢትዮጵያ ድምፃዊ ሀጫሉ ሁንዴሳ የቀብር ስነስርአት ላይ ፖሊስ አገደ" የኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ሃጫሉ ሁንዴሳ የቀብር ስነስርአት (በቱርክ) ለቅሶ ላይ የነበሩትን ፖሊስ አገደ። በጁላይ 21 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 21 ላይ የተገኘ
- አሎ፣ አወል ኬ "የ19ኛው ክፍለ ዘመን 1000ኛ ዓመት በዓል" www.aljazeera.com
- "በለንደን ፓርክ የሃይለስላሴ ሃውልት ፈርሷል" የቢቢሲ ዜና. የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። በጁላይ 7 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 2 ተገኘ።
- ገዳም ፣ ፈለቀ ፣ አዴባዮ ፣ ተፈራ ፣ ቤተልሔም ፣ ቡኩላ። "የተገደለው ኢትዮጵያዊ አክቲቪስት እና ዘፋኝ በተቃውሞ 81 ሰዎች ሲገደሉ ተቀበረ" ሲ.ኤን.ኤን. በጁላይ 2 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 3 የተገኘ
- "በኢትዮጵያ ዘፋኝ ላይ የተፈጸመውን ግድያ ተከትሎ በተፈጠረው አለመረጋጋት የኢንተርኔት አገልግሎት ተቋርጧል" NetBlocks 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 6 ከመጀመሪያው የተመዘገበ
- "በኢትዮጵያ የኢንተርኔት አገልግሎት መዘጋቱ በዘፋኙ ሞት ምክንያት አለመረጋጋት ተፈጠረ" ዩሮ ኒውስ ጁላይ 1 2020። በጁላይ 3 ላይ ከመጀመሪያው የተመዘገበ
- ፊሊክስ፣ ቤተልሔም ዘፋኝ አክቲቪስት ከሞተ በኋላ የኢንተርኔት አገልግሎት በኢትዮጵያ ተቋርጧል። ሲ.ኤን.ኤን. ጁላይ 7 ላይ ከመጀመሪያው የተመዘገበ
- "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ሃጫሉ ሁንዴሳ በአዲስ አበባ በጥይት ተመትቷል" አልጀዚራ 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 ተገኘ።
- "በኢትዮጵያ ዘፋኝ ሞት ምክንያት የተቀሰቀሰው ተቃውሞ ገደለ የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 1 2020። በጁላይ 3 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 3 ተገኘ።
- "ኢትዮጵያውያን የአንድን ሙዚቀኛ ግድያ ለመቃወም ጎዳናዎች በወጡበት ወቅት ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ በአስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ ገብተዋል" ጊዜ። በጁላይ 14 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 11 ላይ የተገኘ
- "ካይሮ "ከአሁኑ የኢትዮጵያ ውጥረት ጋር ምንም የሚያገናኘው ነገር የለም: የግብፅ ዲፕሎማት - ፖለቲካ - ግብፅ" አህራም ኦንላይን. በጁላይ 11 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 11 ላይ የተገኘ
ውጫዊ አገናኞች
ለማስተካከልከሃጫሉ ሁንዴሳ ጋር የተገናኘ ሚዲያ በዊኪሚዲያ ኮመንስመለጠፊያ:Authority control
- ^ ሀ ለ "The singer whose murder sparked Ethiopia protests". BBC News. 2 July 2020. https://www.bbc.com/news/world-africa-53238206.
- ^ Ethiopian unrest fans destruction of Hailie Selassie statue in London, https://global.chinadaily.com.cn/a/202007/03/WS5efe91dba310834817256fd7.html በJuly 3, 2020 የተቃኘ
- ^ "Ethiopian singer buried amid ethnic unrest". https://www.bbc.com/news/world-africa-53262998.
- ^ ሀ ለ ሐ መ "Hachalu Hundessa Death, Dead - Hachalu Hundessa Died, Killed, Wife, Wiki, Bio". Archived from the original on 1 July 2020. https://web.archive.org/web/20200701063533/https://www.latestnewssouthafrica.com/2020/06/30/oromo-music-star-hachalu-hundessa-reportedly-killed/ በ21 August 2022 የተቃኘ.
- ^ ሀ ለ ሐ መ ሠ "Deadly protests erupt after Ethiopian singer killed". https://www.bbc.com/news/world-africa-53233531.
- ^ Hachalu Hundessa - Ethiopia's murdered musician who sang for freedom, https://www.bbc.com/news/world-africa-53238206 በJuly 2, 2020 የተቃኘ
- ^ ሀ ለ "Albamiin Haacaaluu Hundeessaa walleewwan 14 qabu torban dhufu akka gadhiifamu maatiin himan". https://www.bbc.com/afaanoromoo/oduu-57611399.amp.
- ^ Ademo (31 December 2017). "Oromo Person of The Year 2017: Haacaaluu Hundeessaa". OPride. https://www.opride.com/longform/opride-oromo-person-year-2017-haacaaluu-hundeessaa/.
- ^ ""We are here": The soundtrack to the Oromo revolution gripping Ethiopia". African Arguments. 30 March 2018. https://africanarguments.org/2018/03/30/we-are-here-the-soundtrack-to-the-oromo-revolution-gripping-ethiopia/.
- ^ ሀ ለ "Hachalu Hundessa, Ethiopian Singer and Activist, Is Shot Dead". The New York Times. 30 June 2020. https://www.nytimes.com/2020/06/30/world/africa/ethiopia-hachalu-hundessa-dead.html.
- ^ Media implicated in violence following Hachalu's death, https://www.thereporterethiopia.com/article/media-implicated-violence-following-hachalus-death?__cf_chl_jschl_tk__=pmd_daca0338f5f323d4a7bbcc857c882b6c58df0830-1627973068-0-gqNtZGzNAiKjcnBszQeO
- ^ "Police block mourners from Ethiopian singer Hachalu Hundessa's funeral" (በtr-TR).
- ^ "Haacaaluu Hundeessaa: A towering musician and an Oromo icon".
- ^ "Haile Selassie statue destroyed in London park".
- ^ "Slain Ethiopian activist and singer buried as 81 killed in protests". https://www.cnn.com/2020/07/02/africa/ethiopian-singer-buried-protests-intl/index.html.
- ^ "Internet cut in Ethiopia amid unrest following killing of singer" (በen-US) (2020-06-30).
- ^ "Internet shutdown in Ethiopia amid unrest at singer's death" (በen) (2020-07-01).
- ^ Feleke, Bethlehem. "Internet cut off in Ethiopia after death of singer-activist".
- ^ "Ethiopian singer Hachalu Hundessa shot dead in Addis Ababa". 30 June 2020. https://www.aljazeera.com/news/2020/06/popular-ethiopian-singer-hachalu-hundess-shot-dead-addis-ababa-200630071931911.html.
- ^ ሀ ለ "Protests over Ethiopian singer's death 'kill 81'" (1 July 2020).
- ^ ሀ ለ "As Ethiopians Take to the Streets to Protest a Musician's Murder, Prime Minister Abiy Ahmed Is Stuck in a Precarious Position".
- ^ "Cairo has ‘nothing to do’ with current tensions in Ethiopia: Egyptian diplomat - Politics - Egypt".