ከ«ሉክሰምበርግ» ለውጦች መካከል ያለው ልዩነት
Content deleted Content added
LUXEMBOURG (ውይይት | አስተዋጽኦ) No edit summary |
ጥ format and images |
||
መስመር፡ 87፦
'''ታሪክ'''
'''ሐገር'''
[[ስዕል:Charles IV-John Ocko votive picture-fragment.jpg|alt=Charles IV, Holy Roman Emperor|left|thumb|212x212px|Charles IV, Holy Roman Emperor]]
[[ስዕል:Festungsplan.von.Luxemburg.jpg|alt=Historic map (undated) of Luxembourg city's fortifications |thumb|250x250px|Historic map (undated) of Luxembourg city's fortifications ]]
የሉክሰምበርግ ታሪክ መመዝገብ የጀመረው በሲግፍሪድ፣በአርዴኔስ ኮርት የሚገኘው እድሜ ጠገብ ቋጥኝ ያለው ሉሲሊንቡሩህክ (የዛሬው የሉክሰምበርግ የንጉሳዊያን መኖሪያ) በመያዝ፣ የንጉሳዊው የቅይዱስ ማክሲሚን ገዳም ልውውጥ በ1955 እ.ኤ.አ. በማድረግ ነው፡፡ በዚህ ምሽግ አካባቢ ከተማ በሂደት መመስረቱን በመቀጠል ከፍተኛ ስትራቴጂክ ጠቀሜታ ያለው ማዕከል መሆን ችሏል፡፡ ▼
[[ስዕል:Luxembourg fortress before demolition.jpg|alt=Fortress of Luxembourg prior to demolition in 1867|thumb|250x250px|Fortress of Luxembourg prior to demolition in 1867]]
▲የሉክሰምበርግ ታሪክ መመዝገብ የጀመረው በሲግፍሪድ፣በአርዴኔስ ኮርት የሚገኘው እድሜ ጠገብ ቋጥኝ ያለው ሉሲሊንቡሩህክ (የዛሬው የሉክሰምበርግ የንጉሳዊያን መኖሪያ) በመያዝ፣ የንጉሳዊው የቅይዱስ ማክሲሚን ገዳም ልውውጥ በ1955 እ.ኤ.አ. በማድረግ ነው፡፡ በዚህ ምሽግ አካባቢ ከተማ በሂደት መመስረቱን በመቀጠል ከፍተኛ ስትራቴጂክ ጠቀሜታ ያለው ማዕከል መሆን ችሏል፡፡
'''የመሳፍንት ግዛት'''
Line 97 ⟶ 99:
በሚከተሉት ምዕተ አመቶች የሉክምበርግ ምሽግ ተከታትለው በመጡ ሰፋሪዎቿ፣ ቦርቦኖች፣ ሐብስበርጎች፣ ሆሄንዞለርንስ እና ፈረንሳዮች ከጊዜ ወደጊዜ ሰፍቷል እንዲሁም ተጠናክሯል፡፡
'''አስራ ዘጠነኛው ክፍለ ዘመን'''
[[ስዕል:Luxemburg-Petrussetal-Viaduc.jpg|alt=Luxemburg-Petrussetal-Viaduc|thumb|250x250px|Luxemburg-Petrussetal-Viaduc]]
ናፖሊዎን በ1815 እ.ኤ.አ. ከተሸነፈ በኋላ፣ ሉክሰምበርግ በፕሩሺያ እና በኔዛርላንድስ መካከል ክርክር እንዲፈጠርባት ምክንያት ሆናለች፡፡ ከኔዘርላንድስ ጋራ በሕብረት በመሆን በጀርመን ኮንፌዴሬሽን ውስጥ የቪዬና ኮንግረስ ሉክሰምበርግን እንደትልቅ መሳፍንት አመራር በማድረግ የመሰረታት ሲሆን፣ በዚሁ ጊዜ የኔዘርለንድስ አካል በመሆን እና እንደአንድ ግዛቷ በመሆን እየተመራች የሉክሰምበርግ ምሽጎች በፕሩሺያ ጦር ሰራዊት ቁጥጥር ስር ውለዋል፡፡ ይሄ ስምምነት በለንደኑ የ1839 እ.ኤ.አ. የመጀመሪያው ስምምነት የተከለሰ ሲሆን ከዚሁ እለት በኋላ የሉክሰምበርግ ሙሉ ነጻነት ከ1830-1839 እ.ኤ.አ. የቤልጂየም አብዮት በተነሳበት ወቅት ዕውን የሆነ ሲሆን እና በ1839 እ.ኤ.አ. ስምምነት ሙኑ ነፃነቷን ተቀዳጅታለች፣ የሉክሰምበርግ ግዛት ከግማሽ በላይ የተቀነሰ ሲሆን፣ በብዛት የፈረንሳይኛ ተናጋሪ የሆነው ምዕራባዊው የሐገሪቱ ክፍል ወደቤልጂየም ተዛውሯል፡፡ በ1842 እ.ኤ.አ. ሉክሰምበርግ የጀርመንን የጉምሩክ ሕብረት (ዞልቨሬይን) ተቀላቅላለች፡፡ ይኸውም የጀርመን ገበያ እንዲከፈት፣ የሉክሰምበርግ የብረት ኢንዱስትሪ እንዲያድግ፣ እና የሉክሰምበርግ የምድር ባቡር ኔትወርክ ከ1855 እስከ 1875 እ.ኤ.አ. ድረስ እንዲስፋፋ፣ በተለይም ከዚህ አንስቶ የአውሮፓውያንን የኢንዱስትሪ ክልሎች የሚያገናኘው የሉክሰምበርግ-ቲዎንቪል የባቡር ሐዲድ እንዲገነባ አድርጓል፡፡ አሁንም የፕሩሺያ የጦር ሰራዊት ምሽጎቹን ተቆጣጥረዋቸው ስለነበር በ1861 እ.ኤ.አ. ፓሰሬል ተከፈተ፣ ቪል ሆትን እና በቦክ የሚገኙትን ዋና ምሽጎች ከሉክሰምበርግ የምድር ባቡር ጣቢያ ጋር የሚያገናኘው የፔትሩስ ወንዝ ሸለቆን የሚያቋርጠው የመጀመሪያው የመንገድ ላይ ድልድይ፤በደቡብ አቅጣጫ በሚገኘው በዚያ ወቅት በተመሸገው ቡርቦን ሜዳማ ክፍል ላይ በ1959 እ.ኤ.አ. ተከፈተ፡፡
Line 114 ⟶ 116:
በ1951 ከስድስቱ የአውሮፓውያን የድንጋይ ከሰል እና የብረት ማሕበረሰብ አንዷ የሆነች ሲሆን ይኸውም ማሕበረሰብ በ1957 እ.ኤ.አ. የአውሮፓውያን የኢኮኖሚ ማሕበረሰብ የሆነው እና በ1993 እ.ኤ.አ. የአውሮፓ ሕብረት የሆነው ሕብረት ሲሆን እንዲሁም በ1999 እ.ኤ.አ. ሉክሰምበርግ የዩሮ መገበያያ አካባቢን ተቀላቅላለች፡፡ በ2005 እ.ኤ.አ. ለአውሮፓ ህገመንግስት በሚመሰርተው የአሕ ስምምነት ላይ ህዝበ ውሳኔ ተካሂዷል፡፡
[[ስዕል:Luxembourg (city) - view from Metz square.jpg|alt=Luxembourg (city) - view from Metz square|thumb|250x250px|Luxembourg (city) - view from Metz square]]
'''ፖለቲካ'''
Line 125 ⟶ 127:
'''አስተዳደራዊ መምሪያዎች'''
ሉክሰምበርግ በ12 የአስተዳደር ክፍሎች የተከፈለች ሲሆን በ105 ትንንሽ የአስተዳደር ክፍሎች በተጨማሪም ተከፍለዋል፡፡ አስራሁለቱ ትንንሽ አስተዳደሮች የከተማ ደረጃ ያላቸው ሲሆን ከእነዚህ መካከል ሉክሰምበርግ ከተማ ትልቋ ነች፡፡
[[ስዕል:Alsace-lorraine.JPG|alt=Alsace-lorraine|thumb|332x332px|Alsace-lorraine]]
[[ስዕል:Cfl.png|alt=Current cross-border railway network|thumb|250x250px|Current cross-border railway network]]
'''የውጭ ግንኙነት'''
Line 136 ⟶ 141:
ሉክሰምበርግ በመከላከያ ሐይሉ እና በናቶ ውስጥ በጅጉ አነስተኛ የሆነ የጦር ሰራዊት ያላት ሲሆን እስከ 800 የሚጠጉ ወታደሮች እና 100 የመንግስት ሰራተኞች ናቸው፡፡ በየብስ የተከበበች ሐገር እንደመሆኗ የባሕር ሐይል የላትም፡፡
[[ስዕል:Nato awacs.jpg|alt=Nato awacs|left|thumb|250x250px|Nato awacs]]
ሉክሰምበርግ በተጨማሪም የአየር ሐይል የሌላት ሲሆን፣ ይሁንና የናቶ 17 ኤደብሊውኤሲኤስ አውሮፕላኖች እንደሁኔታዉ የሉክሰምበርግ አውሮፕላኖች ሆነው ተመዝግበዋል፡፡ ከቤልጂየም ጋራ ባደረገችው የጣምራ ስምምነት ሁለቱም ሀገራት ለአንድ ኤ400ኤም ወታደራዊ ካርጎ አውሮፕላን የገንዘብ ድጋፍ አድርገዋል፡፡
Line 153 ⟶ 158:
በ2012 እ.ኤ.አ. የአካባቢ ደረጃ መጣኝ መሰረት ሉክሰምበርግ በአካባቢ ጥበቃ ምዘና ከተደረገባቸው 132 ሐገራት መካከል በደረጃ አራተኛዋ የተሻለች ፈጻመሚ ናት፡፡ በሜርሰርስ ከወጡት ለመኖ የሚመቹ ምርጥ 10 ሐገራት መካከል ሉክሰምበርግ 6ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች፡፡
'''አየር ንብረት'''
[[ስዕል:LuxembourgPartitionsMap english.png|alt=Luxembourg partitions map|thumb|329x329px|Luxembourg partitions map]]
ሉክሰምበርግ የባሕር አይነት የአየር ንብረት ያላት ሲሆን (ኮፐን፡ ሲኤፍቢ)፣ በተለይ በክረምት መገባደጃ ከፍተኛ ዝናብ ይኖራታል፡፡ ክረምቶች ዋቃት እና በጋዎች ቀዝቃዛ ናቸው፡፡
| |||