Content deleted Content added
|
|
|
| location= Oxford(pp.1–2) </ref>
ሂሳባዊው የኒውተን የግስበት ቀመር ይህን ሲመስል :<math>F = -G \frac{m_1 m_2}{r^2},\ </math> እዚህ ገጽ ላይ [[የኒውተን የግስበት ቀመር]] ስለዚህ ቀመርና ስለቬክተር ቀመሩ ተብራርቷል።
== የግስበት ሜዳ==
[[Image:Earth-G-force.png|thumb|left|250px|መሬት ውስጥ ያለው የግስበት ሜዳ ጥንካሬ]]
መሬት ለምሳሌ እንዴት ብላ ነው ቁሶችን የምትስበው? ለሚለው ጥያቄ እነኒውተን መልስ አልነበራችውም፣ መልስ እንዳልነበራቸውም በጊዜው የተረዱት ሃቅ ነበር። ሆኖም ግን እንዲሁ በተዓምር የመሬት ስበት [[ኅዋ|ኅዋውን]] ዘሎ በሌሎች ቁሶች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል የሚለው አስተያየት ለራሱ ለኒውተን ሊቀበለው ያልቻለ አስተሳሰብ ነበር። ስለዚህም ይህን ችግር በትንሹም ለመቅረፍ የ[[ግስበት ሜዳ]] የሚለውን ጽንሰ ሃሳብ አፈለቁ። በዚህ አስተያየት ማንኛውም ግዝፈት ያለው ነገር ሁሉ በከባቢው ኅዋ የግስበት ጉልበት ሜዳ ይፍጥራል። ይህ ሜዳ አቅጣጫ ያለው የ[[ቬክተር ሜዳ]] ሲሆን የሚገልጸውም በማናቸውም አቅጣጫ የሚያርፍ ቁስ ነገር ላይ የግስበቱ ጉልበት የሚያሳርፍበትን ጫና መጠንና አቅጣጫ ሲካፈል በቁሱ ግዝፈት መጠን ነው። ወደፊት እንደምናየው ይሄ ሜዳ በየአንድ አንዷ ነጥብ ላይ ካለው የ[[ግስበት ፍጥንጥነት]] ጋር እኩል ነው።
እንግዳ መስሎ ቢታይም ከላይ ከተቀመጠው የቬክተር ቀመር ጋር ተመሳሳይ ነው። በዚህ በአሁኑ መንገድ መጻፉ ከ2 ቁሶች በላይ በምናሰላው ስርዓት ውስጥ ሲገኙ (ለምሳሌ መሬት፣ ጨረቃ፣ እና መንኮራኩር) የዚህ የግስበት ሜዳ ስሌት ሂሳቡን ያቃልላል። ለሁለት ቁሶች (ለምሳሌ ቁስ 1 መንኮራኩር ቢሆን፣ ቁስ 2 መሬት ብትሆን)፣ '''r'''<sub>12</sub> ብለን ከመጻፍ '''r''' ን እንጽፍና ፣ እንዲሁም ''m''<sub>2</sub> ከመጻፍ ''m'' እንልና የግስበት ሜዳ '''g'''('''r''') ን በሚከተለው መልኩ እንተረጉማለን፡
: <math>\mathbf g(\mathbf r) =
- G {m_1 \over {{\vert \mathbf{r} \vert}^2}}
\, \mathbf{\hat{r}}
</math>
ስለሆነም እንዲህ እንጽፋለን
: <math>\mathbf{F}( \mathbf r) = m \mathbf g(\mathbf r). </math>
እንግዲህ የሜዳው መለኪያ በ [[SI]] የመለኪያ ስርዓት መሰረት m/s<sup>2</sup> ነው ማለት ነው። ከፍጥንጥነት መለኪያ ጋር ምንም ልዩነት የለውም።
የግስበት ሜዳ [[ደንታ የለሽ ሜዳ]] ነው። ከአንድ ነጥብ እስከ ሌላ ነጥብ በግስበት የሚሰራ [[ስራ]] በሁለቱ ነጥቦች መካከል በሚመረጠው መንገድ አይቀያየርም። ለምሳሌ ከዛፍ ላይ የኮክ ፍሬ ቢወድቅና ወይም አንድ ሰው ዛፉ ላይ ወጥቶ ኮኩን በቀዳዳ ኪሱ ይዞ ቢወርድና ኮኩ መሬት ላይ ቢወድቅ፣ ምንም እንኳ በመጀመሪያው መንገድ ኮኩ አንስትኛ መንገድ ከዛፉ መሬት ድረስ ቢጓዝም ቅሉ የመሬት ግስበት በኮኩ ላይ የሰራው ስራ እኩል ነው።
በዚህ ምክንያት የግስበት እምቅ ሜዳ ''V''('''r''') መኖሩ ግድ ይላል። ይህ እምቅ ሜዳ በሚከተለው መልኩ ይተረጎማል፦
:<math> \mathbf{g}(\mathbf{r}) = - \mathbf{\nabla} V( \mathbf r).</math>
''m''<sub>1</sub> ነጥብ ግዝፈት ወይም ደግሞ የ[[አስኳል]] (''sphere'') መሃል ነጥብ ቢሆን፣ ከአስኳሉ ውጭ ያለው የጉልበት ሜዳው '''g'''('''r''') "አይሶትሮፒክ" ነው እንላለን ( ማለትም ከአስኳሉ መካከለኛ ነጥብ ባለው ርቀት ብቻ ይወሠናል) ። በዚህ ጊዜ፦
: <math> V(r) = -G\frac{m_1}{r}. </math>
|
